45. rocznica wyboru kardynała Karola Wojtyły na papieża
W miłosierdziu Boga świat znajdzie pokój...
W poniedziałek, 16 października, minęło 45 lat od chwili wyboru kard. Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową. Jan Paweł II był pierwszym papieżem z Polski i pierwszym po 455 latach następcą św. Piotra niebędącym Włochem oraz najmłodszym zwierzchnikiem Kościoła katolickiego od 1864 roku. W przededniu rocznicy wyboru relikwie św. Jana Pawła II zostały uroczyście wniesione do kościoła św. Rafała w Wilnie i wystawione do publicznego kultu wiernych.
Karol Wojtyła urodził się 18 maja 1920 r. w Wadowicach koło Krakowa jako drugi syn i najmłodsze z trojga dzieci emerytowanego porucznika Karola Wojtyły i Emilii z Kaczorowskich. Ochrzczony został miesiąc później w miejscowej parafii. Święcenia kapłańskie Wojtyła otrzymał w 1946 r.
Uczestnik Soboru Watykańskiego
W 1958 r. został biskupem i sufraganem archidiecezji krakowskiej, w czerwcu 1967 r. – kardynałem. Podczas Soboru Watykańskiego II, który obradował od 11 października 1962 r. do 8 grudnia 1965 r., uczestniczył we wszystkich czterech sesjach m. in., jako członek komisji opracowującej i redagującej tzw. schemat XIII, czyli tekst konstytucji „O obecności Kościoła w świecie współczesnym”, konstytucji „O Kościele”, deklaracji „O wolności religijnej” oraz dekretu „O apostolstwie świeckim”. Z nominacji papieża Pawła VI został członkiem Komisji Soborowej dla Apostolstwa Świeckiego. Na nadzwyczajnym zgromadzeniu Synodu Biskupów w październiku 1969 r. przedstawił projekt dokumentu „II Nadzwyczajny Synod Biskupów o sobie”, określanego powszechnie, jako dokument Wojtyły.
Dar z niebios
16 października 1978 r. kard. Wojtyła został wybrany przez konklawe na papieża przybierając imię Jan Paweł II. Był to symboliczny znak kontynuacji przerwanego nagłą śmiercią 33-dniowego pontyfikatu Jana Pawła I. Jak wspominał arcybiskup Marek Jędraszewski w homilii podczas Mszy św. w Watykanie przy grobie Jana Pawła II 16 października br. „ten dzień „był prawdziwym szokiem dla ówczesnego świata. Na placu św. Piotra ten wybór spotkał się z entuzjazmem. Sam byłem świadkiem tego wydarzenia tutaj w Rzymie”. Wspominając wybór Wojtyły na papieża ks. Tadeusz Jasiński, redaktor miesięcznika katolickiego „Spotkania”, powiedział, „że wybór Polaka w czasach komunizmu był darem niebios, wydarzeniem niecodziennym, miał posmak pewnej sensacji. Dla człowieka wierzącego to było także jakby potwierdzenie Pana Boga, że jest z nami”.
Nie lękajcie się!
Jednym ze społecznych i teologicznych fundamentów pontyfikatu papieża z Polski było wezwanie – „Nie lękajcie się! Otwórzcie, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi”. Słowa te wypowiedział 22 październik 1978 r. na placu św. Piotra podczas Mszy św. inaugurującej jego pontyfikat. Jan Paweł II miał wówczas 58 lat. Był pierwszym papieżem z Polski i pierwszym po 455 latach następcą św. Piotra niebędącym Włochem oraz najmłodszym zwierzchnikiem Kościoła katolickiego od 1864 r. Jego pontyfikat trwał ponad 26 lat i był drugim, co do długości, w dziejach Kościoła. W tym czasie zwołał 9 konsystorzy, mianował ok. 240 kardynałów, w tym 5 Polaków i 2,5 tys. biskupów; wyświęcił ponad 2 tys. księży; beatyfikował 1338 osób, a 482 kanonizował. Napisał 14 encyklik, w których w nowy sposób ukazywał wiarę Kościoła i jego ludzkie nauczanie, 14 adhortacji apostolskich, 11 konstytucji apostolskich, 45 listów apostolskich i 31 Motu Proprio (list papieski o charakterze dekretu).
Pierwszy synod
Rodzinie poświęcony był pierwszy synod jego pontyfikatu, który odbył się w Rzymie między 26 września a 25 października 1980 r. Jego owocem była adhortacja apostolska „Familiaris consortio”, w której potwierdził nauczanie Soboru Watykańskiego II i swojego poprzednika, papieża Pawła VI, wyrażone przede wszystkim w encyklice „Humanae vitae”, o dwojakim celu współżycia małżeńskiego: budowaniu jedności małżonków i prokreacji. Podkreślił w dokumencie, że „Kościół jest świadomy tego, że małżeństwo i rodzina stanowią jedno z najcenniejszych dóbr ludzkości”, dlatego „pragnie nieść swoją naukę i zaofiarować pomoc”. Oceniając sytuację rodziny we współczesnym świecie wskazał na zjawiska pozytywne, jak „zwrócenie większej uwagi na jakość stosunków międzyosobowych w małżeństwie, na podnoszenie godności kobiety, na odpowiedzialne rodzicielstwo i na wychowanie dzieci”.
W ogłoszonej 25 marca 1995 r. encyklice „Evangelium Vitae” Jan Paweł II podkreślił, że życie ludzkie pochodzi od Boga, jest Jego darem, obrazem i odbiciem. „Bóg jest jedynym Panem tego życia: człowiek nie może nim rozporządzać” – pisał. Wskazał na konieczność „budzenia w sumieniach, w rodzinach, w Kościele i społeczeństwie świeckim wrażliwości na sens i wartość ludzkiego życia w każdym momencie i w każdej kondycji”. Tym samym, jako niemoralne określił dopuszczanie się aborcji, czyli zabójstwa człowieka od momentu poczęcia aż do narodzin, eutanazji oraz wykorzystywanie embrionów i płodów ludzkich jako przedmiotu eksperymentów.
Zamach na Ojca Świętego
Niespełna trzy lata po wyborze na papieża – 13 maja 1981 r. – na początku audiencji generalnej papież objeżdżał plac św. Piotra w Rzymie otwartym samochodem, został postrzelony przez Mehmeta Alego Agcę. Rok po zamachu papież udał się do Fatimy – 13 maja, dzień MB Fatimskiej – w swą 11. podróż apostolską, która była wyrazem jego wdzięczności za ocalone życie. Jako wotum w sanktuarium w Fatimie pozostawił kulę, którą wystrzelił do niego zamachowiec. Została ona umieszczona w koronie zdobiącej figurę Matki Boskiej Fatimskiej. Natomiast przestrzelony pas sutanny przekazał na Jasną Górę. Jest on dzisiaj ważną relikwią dla pielgrzymów.
W 83. rocznicę objawień fatimskich, 13 maja 2000 r., papież wyniósł do chwały ołtarzy dwoje dzieci – Franciszka i Hiacyntę – świadków objawień z 1917 r. w Fatimie. W homilii podziękował Matce Bożej za orędzie fatimskie oraz za opiekę, jaką otoczyła go 13 maja 1981 r., w dniu zamachu na placu św. Piotra.
Podmiotowość narodu
Papież wielokrotnie mówił o podmiotowości narodu. W przemówieniu wygłoszonym 2 czerwca 1980 roku w UNESCO w Paryżu podkreślił, że „naród istnieje z kultury i dla kultury, dlatego właśnie jest ona tym wielkim wychowawcą ludzi do tego, aby bardziej być we wspólnocie, która ma dłuższą historię niż każdy człowiek i własna rodzina”. Z kolei w czasie przemówienia do Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 1995 r. powiedział, że „dopiero wówczas, gdy narody środkowej i wschodniej Europy odzyskały wolność, nadzieja na pokój, który powinien był nadejść wraz z końcem II wojny światowej, zaczęła nabierać realnych kształtów dla wielu ofiar tamtego konfliktu”. Podkreślił wówczas, że „żadne państwo, ani inny naród czy organizacja międzynarodowa – nie ma prawa utrzymywać, że dany naród nie zasługuje na istnienie”.
Jan Paweł II był również pomysłodawcą Światowych Dni Młodzieży. Pierwsze międzynarodowe spotkanie młodych odbyło się 29-31 marca 1985 r. w Rzymie pod hasłem: „Abyście umieli zdać sprawę z nadziei, która jest w was”. Od tego czasu, co dwa lub trzy lata, młodzi z całego świata spotykają się z Ojcem Świętym w wybranym miejscu – zaś co roku ze swoim biskupem na obchodach diecezjalnych.
Podróż apostolska na Litwę
W 1993 roku 4 września Jan Paweł II ucałowaniem ziemi litewskiej na lotnisku w Wilnie rozpoczął pielgrzymkę po Litwie. Papież modlił się w archikatedrze wileńskiej przy grobie św. Kazimierza, spotkał się tu z księżmi, zakonnikami, zakonnicami i klerykami. W Ostrej Bramie witał wiernych słowami: „Drodzy bracia i siostry! Proszę was, byście wrócili do swoich domów z sercem przepełnionym nadzieją na zwycięstwo życia nad śmiercią, dobra nad złem, światła nad ciemnością, wolności nad niewolą”. Ofiarował Matce różaniec i dwie piuski. Udał się też na Cmentarz Antokolski, modlił się przy grobach ofiar obrońców niepodległości Litwy, poległych 13 stycznia 1991 r. w Wilnie oraz poległych w obronie posterunku granicznego 31 lipca 1991 r. w Miednikach.
Papież spotkał się z Polakami Litwy w kościele pw. Ducha Świętego – gdzie wówczas znajdował się obraz „Jezu, ufam Tobie!”, także z przedstawicielami świata nauki i kultury w wileńskim kościele św. Janów.
Ojciec święty odwiedził Kowno, Górę Krzyży w Szawlach i ostatnim punktem pielgrzymki było Szydłowo.
Podróż do Ziemi Świętej
W dniach 20–26 marca 2000 r. podróż do Ziemi Świętej, w przeciwieństwie do większości pozostałych, nie nosiła nazwy „wizyta apostolska”. W oficjalnym programie nazwano ją „Jubileuszową Pielgrzymką do Ziemi Świętej”. „Wizyta ma przede wszystkim charakter osobistej pielgrzymki do miejsc biblijnych i korzeni wiary” – powiedział wówczas rzecznik Watykanu Joaquin Navarro-Valls.
Papież Bożego Miłosierdzia
Jan Paweł II nazywany jest także papieżem Bożego Miłosierdzia. 18 kwietnia 1993 r. beatyfikował s. Faustynę Kowalską, Apostołkę Bożego Miłosierdzia, a 17 sierpnia 2002 r., podczas pielgrzymki od Polski w krakowskich Łagiewnikach dokonał aktu zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu. Podkreślił wówczas, że tylko „w miłosierdziu Boga świat znajdzie pokój, a człowiek szczęście”.
Beatyfikacja i kanonizacja
Papież Jan Paweł II zmarł w wieku 84 lat w wigilię Niedzieli Bożego Miłosierdzia 2 kwietnia 2005 r. o godz. 21.37 w Watykanie. Podczas uroczystości pogrzebowych, 8 kwietnia 2005 r., wierni wołali „Santo subito” (Święty natychmiast).
Papież Benedykt XVI zgodził się na otwarcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II miesiąc po jego śmierci, uchylając tym samym wymóg 5-letniego okresu oczekiwania. Szacuje się, że na uroczystości beatyfikacji papieża Polaka – 1 maja 2011 r. – przybyło ponad milion osób ze wszystkich kontynentów; wśród nich około 300 tysięcy Polaków. Ci, którzy nie zmieścili się na placu przed bazyliką w Watykanie, obserwowali uroczystości w innych punktach Rzymu.
W czasie beatyfikacji Benedykt XVI powiedział, że Karol Wojtyła zasiadł na Stolicy Piotrowej „przynosząc ze sobą głęboką refleksję nad konfrontacją pomiędzy marksizmem i chrześcijaństwem, skupioną na człowieku”. Jego przesłanie brzmiało: człowiek jest drogą Kościoła, a Chrystus jest drogą człowieka” – wskazywał papież. Wyraził przekonanie, że jego poprzednik „na nowo ukierunkował chrześcijaństwo ku przyszłości, Bożej przyszłości, wykraczającej poza historię, lecz również w niej zakorzenionej”.
Trzy lata po beatyfikacji, 27 kwietnia 2014 r. Jan Paweł II został ogłoszony świętym przez papieża Franciszka, w obecności emerytowanego papieża Benedykta XVI.
Dzień Papieski
Wspomnienie liturgiczne św. Jana Pawła II Kościół powszechny obchodzi 22 października. W Polsce i w środowiskach polonijnych na całym świecie, w okolicach wyboru kard. Karola Wojtyły na stolicę Piotrową, obchodzony jest także Dzień Papieski organizowany przez Fundację Dzieło Nowego Tysiąclecia (FDNT), która powstała jako pokłosie VII pielgrzymki papieża do ojczyzny, która odbyła się w dniach 5-17 czerwca 1999 r. W tym roku Dzień Papieski obchodzony był 15 października pod hasłem „Św. Jan Paweł II – Cywilizacja Życia”.
W tym dniu relikwie I stopnia św. Jana Pawła II, otrzymane wcześniej z rąk księdza kardynała Stanisława Dziwisza, zostały uroczyście wniesione do kościoła św. Rafała w Wilnie i wystawione do publicznego kultu wiernych.
Opracował Jan Lewicki
Na zdjęciach: Msza św. inaugurująca pontyfikat, 22 październik 1978 r.;
przy wizerunku Matki Boskiej Ostrobramskiej podczas wizyty na Litwie, 1983 r.
Fot. RadioVacitana.va