Podsumowanie konkursu „Droga do wolności – historia przodków, którzy walczyli o wolność Polski”
Dialog z przeszłością
Przeszłość wyznacza drogę naszej przyszłości – tak właśnie można określić ideę i wymiar konkursu z cyklu „Z kuferka prababci” pt. „Droga do wolności – historia przodków, którzy walczyli o wolność Polski”. Jest to wspólny projekt Polskiej Szkoły Wirtualnej na Litwie oraz Fundacji Odtworzeniowej Dziedzictwa Narodowego, znanej dzięki portalowi „Genealogia Polaków”.
Współczesny świat cechuje rozwój globalizacji, a niniejszy projekt pozwolił rozbudzić w uczniach poczucie patriotyzmu i dumy, przyczynił się do promowania polskości: historii, języka oraz kultury. Uczniowie przygotowując się do konkursu prowadzili swoisty dialog z przeszłością nie tylko swojej rodziny, ale też ojczyzny. Bardziej uświadomili, co otrzymali w spadku od swoich przodków, chodzi tu nie tylko o dobra materialne, ale przede wszystkim o tożsamość. Było to korzystne zarówno dla uczniów, jak też dla ich rodziców. Wspólnie musieli „odświeżyć pamięć rodzinną”. Podczas zbierania informacji uczestnicy mieli też wspaniałą okazję zbliżyć się ze swoimi krewnymi, czasem odnowić kontakt, porozmawiać i przy tej okazji odwiedzić.
Takiego rodzaju konkursy pomagają poznać swoją historię, swoich przodków, których dość często można było zaliczyć w poczet bohaterów, poznać swoje korzenie. Jest to niezmiernie cenne i ważne przedstawicielom młodego pokolenia. Jednocześnie można to nazwać spotkaniem z Polską, bowiem spotkać się z Nią można nie tylko w sensie fizycznym, ale też podróżując w głąb historii, uświadamiając jednocześnie, że nasi dziadkowie, pradziadkowie ją tworzyli. Walczyli o naszą wolność, byśmy mogli spokojnie żyć, uczyć się, pracować. Projekt mógł się odbyć dzięki finansowemu wsparciu Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie, a mnogość nagród książkowych była zasługą wielu polskich wydawnictw, a także Instytutu Polskiego w Wilnie (w IP jest dostępna wersja papierowa Kuferka – „Droga do wolności”)
Do uczestników konkursu zwrócił się w liście Jan Dziedziczak, Sekretarz Stanu, Pełnomocnik Rządu ds. Polonii i Polaków za Granicą, a treść listu odczytała Konsul RP Irmina Szmalec. „Spotkanie z żywą historią, która wciąż pozostaje w pamiątkach naszych przodków, zarówno w formie materialnych śladów, jak i ustnych przekazów, pozwala uczestnikom lepiej poznać i zrozumieć Polskę, a w efekcie bardziej ją kochać” – napisał Dziedziczak, który uczestnikom konkursu przekazał książkę „O Błękitnej Armii”.
Konkurs nie doszedłby do skutku, gdyby nie zaangażowanie Jerzego Rajpolta, członka Fundacji Odtworzenia Dziedzictwa Narodowego. Pan Jerzy wystąpił z propozycją konkursu do szkół Wileńszczyzny, czuwał nad powstaniem publikacji, w której zostały umieszczone prace uczestników, zainicjował zorganizowanie finałowej gali w Ambasadzie Rzeczypospolitej Polski w Wilnie.
Wybór miejsca miał również symboliczny wymiar i sprawił uczestnikom wiele radości. W jednej z wypowiedzi padły słowa: „Czujemy się, jakbyśmy byli w Polsce”. Jednak z laureatek konkursu w imieniu uczestników wyraziła podziękowanie za możliwość bycia w Ambasadzie RP, gdyż większość młodzieży była tu po raz pierwszy. Uczniom szkół polskich na Litwie taka możliwość jest znacząca i budująca.
Tak więc w końcu kwietnia w Ambasadzie RP odbył się finał tegorocznej, już 7. edycji, konkursu, podczas którego ogłoszono nazwiska zwycięzców i wręczono nagrody. Mieliśmy też okazję obejrzeć piękny koncert. Na oprawę artystyczną złożyły się występy uczniów, które przeplatały się z przemówieniami uczestników i ich rodziców oraz prezentacją zdjęć z rodzinnych albumów. Obecni nie kryli wzruszenia, a rodzice byli dumni ze swoich dzieci. Uczniowie z kolei cieszyli się z faktu, że ich prace zostały wydrukowane i wydane.
Do zebranych w liście otwartym zwrócił się też prezes Fundacji Marcin Niewalda: „Serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy przyczynili się do przeprowadzenia tego konkursu. Prowadząc go już siódmy raz widzimy, jakie pozytywne skutki mają takie działania. (…) Osoby świadome swojej tożsamości – to bowiem przyszli liderzy swoich społeczności. Rozwijając własną kulturę zawsze będziemy mogli ubogacić środowisko, w którym się znajdziemy.”
Na konkurs wpłynęło 18 prac uczniowskich z 6 szkół Wileńszczyzny, które podzielono na trzy kategorie wiekowe i w każdej wyłoniono po trzech laureatów. Podajemy nazwiska zwycięzców:
Kategoria wiekowa 9–13 lat:
I miejsce – Adrian Michalkiewicz, Gimnazjum im. Ferdynanda Ruszczyca w Rudominie
II miejsce – Gabriela Klincewicz, Gimnazjum im. św. Rafała Kalinowskiego w Niemieżu
III miejsce – Marcin Mieczkowski, Szkoła Podstawowa im. Św. Faustyny Kowalskiej w Rzeszy
Kategoria wiekowa 14-15 lat:
I miejsce – Aleksander Skokunow, Gimnazjum w Rudominie
II miejsce – Daniel Szpakowski, Gimnazjum w Niemieżu
III miejsce – Ewelina Korwel, Gimnazjum w Niemieżu
Kategoria wiekowa 16-17 lat:
I miejsce – Wiktoria Proczuchanowa, Gimnazjum w Rudominie
II miejsce – Wiktoria Bielak, Gimnazjum w Grzegorzewie
III miejsce – Dawid Jurewicz, Gimnazjum św. Urszuli Ledóchowskiej w Czarnym Borze
Poza konkursem jury wyróżniło pracę najmłodszego uczestnika konkursu Mateusza Wołejko, ucznia Gimnazjum w Rudominie. Serdecznie dziękujemy wszystkim, kto zaangażował się w zorganizowanie konkursu i gali wręczenia nagród.
Po tak wartościowym i potrzebnym konkursie, zrodził się pomysł na kolejną edycję z serii „Z kuferka mojej prababci” pt. „Wszyscy sami swoi – losy zesłańców i wygnańców polskich z Kresów Wschodnich”. Tym razem proponuje się jego uczestnikom opisać historie tych bliskich, znajomych i rodaków, którzy zmuszeni zostali opuścić swe rodzinne strony i wyjechać daleko stąd. Losy przesiedlonych na inne tereny po II wojnie światowej być może nie były aż tak dramatyczne, ale tęsknota za Ojczyzną szła za nimi w ślad. Wątki opowiadań mogą podpowiedzieć zachowane w rodzinnych archiwach listy, zdjęcia, pamiątki. Ślady życiorysów można odszukać w cyfrowych zasobach Instytutu Pamięci Narodowej, w miejskich i kościelnych archiwach. Proponujemy, by w konkursie udział wzięli nie tylko uczniowie, ale też absolwenci szkół, studenci. Informacje związane z kolejnym Kuferkiem można znaleźć na profilu Facebooka Polskiej Szkoły Wirtualnej na Litwie.
Ilona Herman
Alina Miłosz
Na zdjęciu: na finałowej gali w Ambasadzie Rzeczypospolitej Polski w Wilnie