Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” w Choczewie
Tablica pamięci Aldony i Antoniego Rymszów
28 lutego, w przeddzień obchodów Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, w Choczewie (w pow. Wejherowo) odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej Żołnierzom 5 Wileńskiej Brygady AK – kpt. Antoniemu Rymszy ps. Maks i jego żonie Aldonie, sanitariuszce tejże Brygady.
Uroczystość zorganizowało Stowarzyszenie im. kpt. Rymszy „Maksa”, z prezesem Wiesławem Bobkowskim na czele. W uroczystości wziął udział słynny partyzant „Jureczek” Jerzy Widejko, najmłodszy żołnierz AK na Wileńszczyźnie, a także prof. mjr Jerzy Grzywacz, prezes Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK, Józef Szyłejko, prezes Zarządu Głównego Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, Tadeusz Kisiel, prezes Oddziału Towarzystwa w Legnicy, który opiekuje się grobem Aldony i Antoniego Rymszów w Prochowicach k. Legnicy. W uroczystości wzięły udział również władze gminy Choczewo, młodzież i mieszkańcy tej wsi.
Po Mszy św., w samo południe, nastąpiło poświęcenie tablicy, którego dokonał ks. Wojciech Szmeichel, proboszcz parafii pw. MBKP, zaś tablicę odsłonił kpt. Widejko „Jureczek”. Po ceremonii odsłonięcia obecni złożyli pod tablicą wiązanki kwiatów.
Kpt. Widejko odczytał list prof. Leszka Bednarczuka, a Wiesław Bobkowski odczytał list nadesłany przez redaktora Jana Smalewskiego, autora książki „Opowiedział mi Maks”. Głos zabrał również prof. mjr Grzywacz. Uroczystość odbyła się z Asystą Wojskową.
Kpt. Rymsza był dowódcą 3 Szwadronu 5 Wileńskiej Brygady AK i najbliższym przyjacielem dowódcy brygady majora Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. 5 Wileńska Brygada AK operowała głównie na terenie powiatu święciańskiego na Wileńszczyźnie. Kpt. „Maks” oraz Aldona, sanitariuszka 5 Wileńskiej Brygady AK, w 1943 roku wzięli ślub w kościele w Sużanach, a świadkiem był mjr „Łupaszka”.
„Maks” zaczynał działalność partyzancką już w oddziale Antoniego Burzyńskiego „Kmicica”, zamordowanego przez oddział sowieckiej partyzantki Markowa.
Po wojnie Aldona i Antoni Rymszowie ukrywali się w gminie Choczewo, gdzie w 1947 roku zostali aresztowani. Antoni Rymsza został skazany przez sąd NKWD w Legnicy na wielokrotną karę śmierci, następnie zamienioną na 10 lat zsyłki na Kołymie. Po powrocie z zesłania, małżonkowie zamieszkali w Prochowicach k. Legnicy, gdzie zmarli i zostali pochowani.
Od 1980 roku kpt. Rymsza aktywnie uczestniczył w spotkaniach żołnierzy 5 Wileńskiej Brygady AK w Gdańsku w bazylice św. Brygidy. Jego wspomnienia nagrał na taśmie magnetofonowej prof. Bednarczuk a redaktor Smalewski wydał książkę.
Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej w najbliższym czasie planuje wydanie książki prof. Bednarczuka i prof. Tomkiewicz, członków naszego Towarzystwa pt. „Od Naroczy do Niemna” – zawierającej wspomnienia żołnierzy 5 Wileńskiej Brygady AK, której promocję z autorami książki planujemy zorganizować w maju tego roku również w Wilnie.
Józef Szyłejko
Na zdjęciu: tablicę odsłonił kpt. Widejko „Jureczek”
Fot. organizatorzy