Wirtualna mapa kultury i tradycji rejonu wileńskiego
Wzniecić ciekawość i chęć zwiedzania
Bogate i różnorodne dziedzictwo kulturowe i historyczne największego w kraju rejonu – wileńskiego – od niedawna można poznawać nawet nie wychodząc z domu. Powstała kilkujęzyczna wirtualna mapa kultury i tradycji rejonu wileńskiego jest ciekawą propozycją zdalnego zwiedzania najbardziej interesujących zakątków podstołecznego regionu, ale też wspaniałą zachętą, aby ten dorobek materialny i duchowy, który pozostawiły na tym skrawku Wileńszczyzny poprzednie pokolenia, poznać również na żywo, udając się do poszczególnych miejscowości w wolnym od pracy czasie.
Mapa powstała w ramach realizacji projektu „Odkryjmy na nowo korzenie regionu”, finansowanego przez Unię Europejską. Projekt realizują Litwa, Łotwa i Białoruś w ramach Programu Współpracy Transgranicznej na lata 2014-2020 „Promocja Kultury Lokalnej i Zachowanie Dziedzictwa Historycznego”.
Według Grażyny Gołubowskiej, głównej specjalistki Wydziału Kultury, Sportu i Turystyki administracji samorządu rejonu wileńskiego, przekazana do dyspozycji osób zainteresowanych spuścizną historyczną i kulturową rejonu wileńskiego wirtualna mapa jest już drugą tego rodzaju inicjatywą.
– Pierwszą podobną mapkę szlakiem historycznym po Wyżynie Oszmiańskiej uruchomiliśmy podczas realizacji wspólnego projektu z Oszmianą. To była zaopatrzona zdjęciami, wirtualna wycieczka po miejscowościach leżących na terenie Wyżyny Oszmiańskiej na pograniczu litewsko-białoruskim. Tamta mapa nie zawierała jednak żadnej informacji historycznej, dlatego od dłuższego czasu chodził mi po głowie pomysł, aby przygotować mapę nie tyle związaną z turystyką, co z krajoznawstwem naszego rejonu – mówi Gołubowska, pomysłodawczyni powstania wirtualnej mapy kultury i tradycji rejonu wileńskiego.
Interaktywna mapa rejonu wileńskiego przedstawia 23 gminy rejonu. Właściwie bez wychodzenia z domu, co zwłaszcza jest aktualne w dzisiejszych czasach, naznaczonych ograniczeniami z powodu pandemii, można zapoznać się z historią i tradycjami, ważnymi wydarzeniami, obiektami kultury oraz znanymi osobistościami, które w określonej gminie żyli i tworzyli.
Według Gołubowskiej, na razie mapa nie zawiera zbyt wiele informacji o poszczególnych miejscowościach, bądź ludziach, jednak z biegiem czasu będzie ona uzupełniana o nowe wątki i zdjęcia.
– Ponieważ obecnie ludzie nie lubią czytać obszernych tekstów, zamieściliśmy jedynie fragmentaryczne informacje, które jednak dają ważną wiedzę i na pewno będą pożyteczne dla każdego. Mapa w takiej postaci, to dopiero pierwszy krok w zrealizowaniu pomysłu, który nam pomogła urzeczywistnić ekspertka, historyk Greta Stefanowicz. Marzy mi się jeszcze umieszczenie na mapce m. in. nazwisk Kaczanowskiego i Hołubowskiego, znanych w gminie rudomińskiej cymbalistów. Oczywiście, wielu twórczych ludzi wyjechało do Polski, odeszło do wieczności i ślady po nich giną. Zanika rzemiosło i tradycja, którymi rozsławiali swoje miejscowości. Ale musimy czynić wszelkie starania, żeby tę cenną spuściznę utrwalać, a przez to ratować od zapomnienia. Tak, na przykład, podając informacje o gminie Suderwa zaznaczyliśmy na mapie tradycję uprawy truskawek. Niestety, dzisiaj zwyczaj, z którego słynęły te tereny, również zanika, ponieważ ludziom wygodniej jest kupić jagody u rolnika, uprawiającego je masowo. A przecież kiedyś truskawki hodowano niemalże w każdym gospodarstwie mieszkańców tej gminy – przybliża genezę powstania mapy pracowniczka Wydziału Kultury.
Interaktywna mapa umożliwia również wybór kategorii wyszukiwania. Można zapoznać się ze wszystkimi znanymi miejscami, ich historią, kulturą, obyczajami wspólnot wyznaniowych i mniejszości narodowych podstołecznego rejonu oraz osobistościami związanymi z jego poszczególnymi miejscowościami. Na mapie jest umieszczona także wirtualna trasa, która zgodnie z preferowanym sposobem podróży – pieszo, rowerem czy… hulajnogą – wybierze i zaprezentuje obiekty.
Po wirtualnym zapoznaniu się z kulturą i tradycjami rejonu wileńskiego mapa proponuje sprawdzenie nabytej wiedzy poprzez rozwiązanie interaktywnego testu, którego odpowiedzi pomogą wirtualnie wykonać różnobarwną palmę, wymowny symbol tego regionu kraju.
Na razie mapa jest dostępna w językach polskim i litewskim. Ale jak zapewnia Grażyna Gołubowska, wkrótce zostaną uruchomione również jej rosyjska i angielska wersje.
Administracja samorządu rejonu wileńskiego projekt „Odkryjmy na nowo korzenie regionu”, (trwający od maja 2019 r. do maja 2021 r.) realizowała wspólnie z partnerami: Regionem Semigalia i samorządami miast Nereta i Jekabpils na Łotwie, Wydziałem Edukacji, Sportu i Turystyki Komitetu Wykonawczego m. Połock na Białorusi oraz Muzeum Regionu Rakiskiego (Litwa). Wartość projektu opiewa na 1 031 590 euro, z czego 90 proc. środków pochodzi z funduszy UE, 10 proc. stanowią środki partnerów. Wkład samorządu rejonu wileńskiego wynosi 15 299 euro.
Powstała mapka jest tylko jednym z wielu punktów zrealizowanych w ramach wspomnianego projektu. Gwoli przypomnienia, w ciągu dwóch lat został m. in. wydany śpiewnik „Piosenki z babcinego kuferka” i płyta z nagraniami pieśni ludowych z terenów graniczących z Białorusią, przygotowano wystawę palm i pierników kaziukowych (obecnie jest eksponowana w Kabiszkach). Przed wybuchem pandemii strony projektu odwiedzały się wzajemnie, uczestnicząc w różnych zaprogramowanych przedsięwzięciach. Kilka ciekawych wyjazdów ze znanych powodów nie doszło do skutku.
Jak poinformowała Gołubowska, ostatnio wspólnie z partnerem na Litwie zostały wydane foldery informacyjne pod hasłem „Odkryj! Zbadaj! Poznaj!”, promujące 3 marszruty turystyczne. W pierwszym z nich, przybliżającym znane osobowości, miejsca i wydarzenia znalazły się m. in. takie obiekty rejonu wileńskiego jak: geodezyjne punkty Struve, Centrum Geograficzne Europy, Muzea ks. Obrembskiego w Mejszagole i Wł. Syrokomli w Borejkowszczyźnie, kościół pw. bł. Michała Sopoćki w Czarnym Borze i kaplica św. Ignacego w Pryciunach. Drugi – poświęcony rzemiosłom i tradycjom – przybliża turystom wieś Sorok Tatary, przedsiębiorstwo produkcji mydła i Centrum Tradycyjnego Rzemiosła w Mejszagole. W trzecim – opowiadającym o wartościach niematerialnego dziedzictwa kulturalnego – znajdziemy informacje o zamku w Miednikach, wspólnocie Tatarów w Niemieżu, Parku Regionalnym Wilii, młynie i dworze w Lubowie oraz Muzeum Etnograficznym w Niemenczynie.
Miejsc przeznaczonych do zwiedzania w rejonie wileńskim z całą pewnością nie brakuje. Nie można też narzekać na niedosyt informacji na temat poszczególnych obiektów kultury w naszym rejonie, a jak podkreśla specjalistka samorządowego Wydziału Kultury, dla chcącego nic trudnego.
Nowość tego sezonu wirtualna mapa daje skrótową wiedzę na temat spuścizny historycznej i tradycji rejonu wileńskiego, ale wznieca ciekawość i motywuje, aby po wymuszonym odizolowaniu od świata zewnętrznego wymknąć z domu i zwiedzać, dowiadując jeszcze więcej. Odkrywać i doceniać uroki tego bogactwa i wartości, które mamy praktycznie w zasięgu ręki. Bo jak mówił Władysław Syrokomla, wolno nie być głębokim badaczem, ale pod karą haniebnego wstydu nie godzi się nie znać zupełnie ziemi, na której się mieszka, albo, co gorsze, znać lepiej kraje obce niż własny!
Mapa jest dostępna na: https://kulturairtradicijos.vrsa.lt/pl/#noloader.
Irena Mikulewicz