Konferencja na Uniwersytecie Wileńskim – z ważnymi rocznicami w tle
Pod znakiem Orła i Pogoni
W dniach 21-22 listopada na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wileńskiego odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa pt. „Pod znakiem Orła i Pogoni. Polsko-litewskie związki naukowe i kulturowe w dziejach Uniwersytetu Wileńskiego”. Organizatorami konferencji było Centrum Polonistyczne we współpracy z Instytutem Polskim w Wilnie.
Konferencja była pomyślana jako naukowa forma upamiętnienia trzech, a właściwie czterech, ważnych rocznic: 450-lecia Unii Lubelskiej, 440-lecia założenia Akademii Wileńskiej oraz 100-lecia reaktywowania Uniwersytetu Wileńskiego pod nazwą Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Rocznica czwarta – to 25-lecie polonistyki na Uniwersytecie Wileńskim, bowiem polonistyka powstała dzięki śp. prof. Algisowi Kalėdzie w roku akademickim 1993/1994.
W ramach konferencji odbywały się obrady zarówno panelowe, jak też w trzech (pierwszego dnia) i dwóch (drugiego dnia) równoległych sekcjach. Zaproszenia do udziału w obradach przyjęli znakomici badacze z Polski, którzy tworzyli ówczesną Katedrę Filologii Polskiej – prof. dr hab. Tadeusz Bujnicki, emerytowany profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, wilnianin z urodzenia, syn żagarysty Teodora Bujnickiego, oraz prof. Elżbieta Janus, emerytowana profesor Instytutu Badań Literackich PAN, uczennica prof. Marii Renaty Mayenowej, absolwentki Uniwersytetu Stefana Batorego. Dołączyli do nich profesorowie z Uniwersytetu Warszawskiego, którzy bezpośrednio przyczynili się do powstania ówczesnej Katedry Filologii Polskiej (obecnie Centrum Polonistycznego), Elżbieta Smułkowa i Stanisław Dubisz, a także ci, którzy w ciągu 25 lat współpracowali z tą placówką oraz przez jakiś czas wykładali tu (Halina Karaś, Bohdan Cywiński, Andrzej Romanowski, Radosław Okulicz-Kozaryn, Paweł Bukowiec, Małgorzata Kasner).
Ogółem wygłoszono 44 referaty, w tym 13 autorstwa pracowników Uniwersytetu Warszawskiego, 11 – Uniwersytetu Wileńskiego, 4 – Katolickiego Uniwersytetu Jana Pawła II oraz po kilka z takich placówek, jak: Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytut Slawistyki PAN, Akademia Sztuki Wojennej. Poza referatami w języku polskim było też kilka wystąpień w języku litewskim, dotyczących wspólnego dziedzictwa Rzeczypospolitej Obojga Narodów, ich autorami byli pracownicy biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego, Instytutu Języka Litewskiego, Akademii Sztuk Pięknych w Wilnie. Polonistyka na Uniwersytecie Wileńskim obecnie funkcjonuje w ramach Instytutu Badań Języków i Kultur Regionu Morza Bałtyckiego. Tym bardziej cieszył więc udział w konferencji gości polonistów z sąsiednich krajów – z Niemiec (prof. dr hab. Alicja Nagórko z Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie) i z Rosji (doc. dr Tatiana Szkapienko z Uniwersytetu Federalnego im. I. Kanta w Kaliningradzie).
Tematyka konferencji była różnorodna, choć zasadniczo dotyczyła tytułowych naukowych związków polsko-litewskich w dziedzinie językoznawstwa, literaturoznawstwa, historii, historii sztuki. Przypomniano na niej m. in. wiele faktów z różnych etapów działalności Uniwersytetu Wileńskiego, z życia kulturalnego Wilna (m. in. z okresu międzypowstaniowego) wraz z podkreśleniem zasług w tej dziedzinie takich postaci, jak: Remigiusz Kossakowski, Marcin Poczobutt-Odlanicki, Adam Mickiewicz, Kanuty Rusiecki, Wincenty Smakowski, Ludwik Mianowski, Stanisław Pigoń, Manfred Kridl, Marian Zdziechowski, Ferdynand Ruszczyc, Jan Bułhak, Ludwik Janowski, Mieczysław Limanowski, Jan Otrębski, Antonina Obrębska-Jabłońska, Maria Renata Mayenowa, Leopold Tyrmand, Vladas Drėma. Do jubileuszu Unii Lubelskiej nawiązywały niezwykle ciekawy referat prof. dr. hab. Stanisława Dubisza „Postanowienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów” – komentarz filologiczny do aktu unii lubelskiej roku 1569”. Tematyka związków polsko-litewskich obejmowała również działalność pism naukowych (takich jak np. „Acta Acta Baltico-Slavica”, wydawanego przez Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie), ocenę prac w ramach różnych projektów (np. opracowanie „Normatywnego słownika polskich nazw miejscowych z obszaru Litwy”), wydawanie przekładów utworów literackich z obu języków itp.
Drugi blok tematyczny obrad w ramach konferencji dotyczył metodyki nauczania języka polskiego, wyzwań, jakie stoją przed humanistyką w kraju i w Polsce oraz oczekiwań, jakie wobec absolwentów polonistyki mają pracodawcy związani z mediami na Litwie (mówiła o tym Edyta Maksymowicz, dyrektorka TV Wilno, a w przeszłości również wykładowczyni Katedry Filologii Polskiej UW).
Jubileuszowe obchody miały jeszcze kilka ważnych i ciekawych akcentów. Przed rozpoczęciem obrad pierwszego dnia konferencji nasza koleżanka doc. dr Viktorija Ušinskienė, która nauczała języka polskiego na Uniwersytecie Wileńskim jeszcze przed powstaniem Katedry Filologii Polskiej, jako lektoratu do wyboru, z rąk ambasador RP na Litwie Urszuli Doroszewskiej otrzymała Złoty Krzyż Zasługi. Drugiego dnia, po zakończeniu konferencji, jej uczestnicy wzięli udział w niezwykłym wydarzeniu – uroczystym pogrzebie powstańców z 1863 r. na wileńskiej Rossie. A to jeszcze nie był koniec imprez konferencyjnych, bo w sobotę, 24 listopada, nasz gość, mgr Marcel Woźniak, doktorant Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, miał w Domu Kultury Polskiej prezentację swojej książki „Biografia Leopolda Tyrmanda. Moja śmierć będzie taka, jak moje życie” (2016). Natomiast w poniedziałek, 25 listopada, Centrum Polonistyczne było jednym ze współorganizatorów konkursu „Amat victoria curam” (Zwycięstwo wymaga troski) dla tłumaczy literatury polskiej na język litewski i litewskiej – na język polski. Z ogromną satysfakcją przyjęliśmy wiadomość, że I miejsce w kategorii A – przekład z języka litewskiego na język polski zajęła Karolina Słotwińska, studentka III roku polonistyki Uniwersytetu Wileńskiego.
Centrum Polonistyczne Uniwersytetu Wileńskiego składa serdeczne podziękowania współorganizatorom konferencji i imprez towarzyszących – Instytutowi Polskiemu w Wilnie oraz sponsorom dwudniowych obrad – Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” i Senatowi Rzeczypospolitej Polskiej.
dr Irena Fedorowicz
Na zdjęciu: na spotkanie naukowców przybyli badacze, którzy przed 25 laty tworzyli Katedrę Filologii Polskiej
Fot. autorka