20-lecie Kłajpedzkiego Oddziału Związku Polaków na Litwie
Polacy w Kłajpedzie – dwie dekady życiorysu
Nad litewski Bałtyk rodaków z różnych zakątków Wileńszczyzny, Białorusi i nawet Polski zarzuciły koleje losu. Wielu z nich znalazło się tu z powodu romantycznego marzenia zostania marynarzami, inni – z bardziej prozaicznych przyczyn – dostawali przydziały pracy czy też podążali w ślad za małżonkami. Przed 20 laty za przykładem rodaków z Ziemi Wileńskiej oraz innych regionów Litwy połączyli się pod sztandarem Związku Polaków na Litwie.
W minioną sobotę, 19 października, Kłajpedzki Oddział Związku Polaków na Litwie uroczyście obchodził swoje 20-lecie. Jubileuszowa akademia oraz koncert – popisy Zespołu Tańca Ludowego „Perła” – odbyły się w Kłajpedzkim Progimnazjum „Santarvė” i zgromadziły zarówno członków Oddziału, jak i ich sympatyków, przyjaciół oraz gości.
– Świętujemy dziś wejście Kłajpedzkiego Oddziału ZPL w wiek dojrzały. 20 lat to czas zarówno w życiu człowieka, a tym bardziej organizacji, wystarczający, aby zdobyć wiedzę, doświadczenie i niezbędny potencjał do funkcjonowania w następnych latach. Myślę, że te 20 lat zostały efektywnie wykorzystane – mówiła prezes Oddziału ZPL w Kłajpedzie Lulita Sulcienė inaugurując spotkanie.
Wszystko zaczęło się od szkółki niedzielnej
Fala odrodzenia narodowego, która na Wileńszczyźnie zaowocowała powstaniem w 1988 roku Stowarzyszenia Społeczno-Kulturowego Polaków na Litwie, do nadmorskiej stolicy Litwy dotarła po 10 latach. Początkiem polskiej zorganizowanej działalności nad litewskim Bałtykiem w Kłajpedzie było założenie szkółki niedzielnej języka polskiego w 1998 roku. Tej misji podjęła się tu Irena Songin, która została również pierwszą prezes powstałego 11 grudnia 1999 roku Kłajpedzkiego Oddziału ZPL.
Na zebranie założycielskie przybyło… 18 osób. Ale kiedy grupa inicjatywna zamieściła ogłoszenie w gazecie o inicjatywie łączenia się Polaków, to po paru tygodniach było ich już 50. W „najtłustszych latach” Oddział liczył ponad 150 członków, co było wcale niezłym wskaźnikiem. Jak wykazywały statystyki lat 90. ub. wieku, w Kłajpedzie polską narodowość deklarowało nieco ponad 1500 osób – więc każdy dziesiąty był w Związku. W szeregach znaleźli się nie tylko stali mieszkańcy portowego miasta, ale też młodzi ludzie – studenci Polacy, którzy studiowali na kłajpedzkich uczelniach – m. in. w filii Akademii Muzycznej (do nich należała też aktorka Agnieszka Rawdo). Dało to możliwość utworzenia koła młodzieżowego.
Oddział prowadził intensywną działalność: organizowanie świątecznych zabaw przy choince dla dzieci, wspólne powitanie Nowego Roku, realizacja projektu „Jak się masz, Rodaku”, który zaowocował kontaktami ze środowiskami w Macierzy; spotykanie i goszczenie na polskich statkach, które przypływały do Kłajpedy, m. in. na słynnym „Daru Młodzieży”, przyjazdy polskich zespołów, wspólne uczestniczenie w obchodach świąt religijnych i narodowych łączyły rodaków. Jedną z wyróżniających Kłajpedzki Oddział inicjatyw było założenie koła kapitanów i coroczne huczne obchody Dnia Morza. Wielką atrakcją były wypady do Polski, zwiedzanie miejsc drogich sercu każdego Polaka i możliwość pobytu dzieci na koloniach w Macierzy. Rodacy z Kłajpedy gościli też u siebie rodaków z Polski i różnych regionów Litwy, a w roku 2013 podejmowali trzydziestoosobową Radę Związku Polaków na Litwie. W jej obradach brał też udział ówczesny prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” śp. Longin Komołowski.
Pierwsza prezes Oddziału Irena Songin, która do Kłajpedy przybyła z Ziemi Solecznickiej (po ukończeniu Instytutu Kultury w Petersburgu wraz z mężem otrzymali pracę nad Bałtykiem), sprawowała te obowiązki w ciągu 15 lat. Od 2015 roku prezesem jest Lulita Sulcienė. Pani Lulita jest wilnianką. Wraz z mężem przed ponad 10 laty przenieśli się do Kłajpedy. Swoją działalność w polskim środowisku pani Lulita zaczynała jako nauczycielka niedzielnej szkółki, której prowadzenie objęła przed 10 laty.
Sukcesywna działalność szkółki języka polskiego, do której uczęszczało ponad 20 osób, była wynikiem zainteresowania podjęciem studiów w Macierzy. Obecnie uczęszcza do niej 18 uczniów w wieku od 5 do 17 lat. Przy Oddziale działa też dziecięcy zespół wokalny „Płomyczek”, który występuje na różnych imprezach w Kłajpedzie, Kretyndze, Kownie, Trokach.
Innym ważnym krokiem w podtrzymywaniu polskości nad Bałtykiem, jak odnotowała podczas świątecznej gali pani prezes, było wznowienie odprawiania Mszy św. w języku polskim w Kłajpedzie. Sulcienė podkreśliła, że stało się to możliwe dzięki inicjatywie prezesa AWPL-ZChR, europosła Waldemara Tomaszewskiego. Obecnie raz w miesiącu w kaplicy św. Brunona z Kwerfurtu rodacy mają możność modlić się w ojczystym języku. Szczere wyrazy wdzięczności kierowała pod adresem Tomaszewskiego oraz księży: Stanisława Szwejkowskiego, Tomasza Lewickiego oraz Jarosława Rekwardta za ich wyrozumiałość, cierpliwość i wytrwałość. Podczas Mszy św. zbiera się niezbyt dużo ludzi, ale jest nadzieja, jak zaznaczyła prezes, że coraz więcej Polaków będzie tu przychodziło, w tym goście, którzy odwiedzają Kłajpedę.
Prezes dziękowała również Ambasadzie RP w Wilnie za otrzymywane czasopisma, książki, podręczniki dla dzieci i kalendarze. Składała wyrazy podziękowania osobiście pani Irminie Szmalec z Wydziału Konsularnego Ambasady RP, która przyjeżdżała do Kłajpedy i pomogła miejscowym Polakom załatwić formalności z wypełnianiem wniosków na otrzymanie Karty Polaka, jak też przyjeżdżała, aby je uroczyście wręczyć.
Dziś Oddział liczy 50 członków, którzy są zrzeszeni w 4 kołach według miejsca zamieszkania.
Ostatnio w Oddziale zrodziła się inicjatywa założenia wokalnego zespołu pań. Tak powstało trio „Stokrotka”, w którym śpiewają panie Zenona Fedczenko, Stanisława Piszniuk i Wanda Jupatowa. Zespół służy podtrzymywaniu tradycji i propagowaniu polskich piosenek.
Kłajpedzki Oddział ZPL od lat korzysta z własnej siedziby, która mieści się w jednym z bloków przy al. Taikos (Pokoju). Tu odbywają się spotkania, imprezy, działa szkółka. Członkowie Oddziału korzystają również z gościnnych progów Kłajpedzkiego Centrum Wspólnot Narodowych, które w 2010 roku zostało odnowione i nowocześnie wyposażone.
Świąteczna gala
Mówiąc o obchodach jubileuszu Sulcienė podkreśliła, że zorganizowanie uroczystości jest możliwe dzięki sponsorom: Stowarzyszeniu „Wspólnota Polska” oraz Waldemarowi Tomaszewskiemu, który ufundował poczęstunek oraz przyjazd Zespołu Tańca Ludowego „Perła” (kierownik German Komarowski). Za pomoc i życzliwość dziękowała również prezesowi ZPL Michałowi Mackiewiczowi, a wszystkim zaangażowanym w działalność Oddziału osobom – za pomoc, życzliwość, za poświęcany czas na rzecz istnienia Oddziału i szeroko rozumianej polskości. Wymieniła też te osoby, które przed 20 laty stały u źródeł powstawania Oddziału: Irena i Stanisław Songinowie, Ryszard Zarzecki, Walentyna Taratutina, Waleria Żotkiewicz, Salomea Grasiewicz, Wilgelmina Anochina, Olga Anochina, Maria Lewicka, Olimpia Sasnauskienė, Janina Budkienė, Leokadia Łosiewa.
Życzenia z okazji jubileuszu członkom Oddziału składał prezes ZPL Mackiewicz. Przypomniał o obchodach zarówno 30-lecia Związku, jak i poszczególnych Oddziałów – od Kłajpedy i Szyłokarczmy (Šilutė) poprzez Kowieńszczyznę, rejony podwileńskie aż po Turmont i Wisaginię. Prezes mówił też o tym, że my, Polacy, mieszkający na Litwie, jesteśmy częścią wielomilionowego, bohaterskiego narodu polskiego, którego przedstawiciele mieszkają zarówno w Polsce, jak też w szerokim świecie tworząc potężną rodzinę polonijną. Przypomniał zebranym, że dzięki jedności i zorganizowaniu Polacy na Litwie odnieśli wiele sukcesów – sprawują władzę w samorządach, mają swoją ośmioosobową frakcję w Sejmie, reprezentuje ich europoseł oraz inni przedstawiciele w strukturach europejskich, są w koalicji rządzącej i kierują dwoma ministerstwami. Podkreślił również to, że dbając o swoje interesy jako społeczności polskiej, tak samo dbamy o rozkwit i rozwój naszej ojczyzny Litwy, w której czujemy się równoprawnymi obywatelami i gospodarzami.
Mackiewicz w imieniu ZG ZPL wręczył Dyplom Honorowy Kłajpedzkiemu Oddziałowi ZPL za owocną działalność na rzecz społeczności polskiej, pielęgnowanie języka, kultury i tradycji. Dyplomy Honorowe zostały wręczone prezes Kłajpedzkiego Oddziału oraz 10 jego członkom.
Życzenia z okazji 20-lecia składali Oddziałowi przyjaciele i sympatycy. Świetnie się zaprezentowało trio „Stokrotka”. Prawdziwą perłą jubileuszowych uroczystości okazał się występ Zespołu Tańca Ludowego „Perła” z Niemenczyna.
Po uroczystej akademii i koncercie zebrani zostali zaproszeni przez organizatorów na poczęstunek. Wspominano minione dzieje, dzielono się osiągnięciami, śpiewano bliskie sercu piosenki… Dorosłym towarzyszyły też dzieci i wnukowie.
Janina Lisiewicz
Na zdjęciach: prezes ZPL wręczył dyplomy honorowe 10 członkom Kłajpedzkiego Oddziału;
dla gości zaśpiewało trio „Stokrotka”
Fot. Jan Aksamit