W Wilnie uczczono 200. urodziny słynnego kompozytora

Wiwat, pan Moniuszko!

„...i zrozumiały dla nas, nie tylko w swej twórczości, ale również – w... upodobaniach i gustach, a nawet drobnych dziwactwach... Idący nieśpiesznie ulicami miasta lub jadący dorożką, przystający przy ulubionej cukierni, by chwilę delektować się w niej pysznym ciastkiem z kawą... Romantyk i wielki talent z duszą wrażliwą na wszystko co piękne, ale niepretensjonalne, proste, szczere...”. Tak właśnie się prezentuje Stanisław Moniuszko. Niezwykle skromny, bogobojny, oddany dobroczynności swoją osobowością artystyczną odmienił kondycję polskiej opery. Na dorobek Moniuszki składa się 268 pieśni, 20 oper i wiele operetek. 5 maja minęło 200 lat od jego urodzin.

Wilno – miasto, które było natchnieniem do twórczości i w którym spotkał miłość życia – poprzez różne przedsięwzięcia uczciło pamięć kompozytora, uważanego za twórcę trzech krajów, niegdyś wchodzących w skład Rzeczpospolitej Obojga Narodów: Polski, Litwy i Białorusi. Obchody 200. rocznicy urodzin kompozytora odbywały się na szczeblu międzynarodowym, pod patronatem UNESCO.

– Stanisław Moniuszko urodził się w trudnych czasach, kiedy Ojczyzna nie miała granic, urzędów, instytucji. W takim czasie, pod zaborem carskim, wychowywał się i kształcił przyszły kompozytor. Nie tylko muzyk, ale organista, pedagog, kierownik chóru, społecznik, wreszcie kochający mąż i ojciec dziesięciorga dzieci… Moniuszko pisał muzykę, naładowaną wielkim patriotyzmem. Był świadomy tego, że tylko dzięki kulturze Naród Polski ma szansę przetrwania. (…) Nie wolno nam zapominać o tej nietuzinkowej postaci, dlatego staramy się krzewić jego twórczość wśród dzieci i młodzieży oraz dorosłych – powiedziała Apolonia Skakowska, prezes Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. Stanisława Moniuszki, inaugurując 5 maja urodzinowy koncert „Wiwat, pan Moniuszko!”, który odbył się w kościele śś. Janów w Wilnie.

 

Łączy trzy narody

Przedsięwzięcia związane z urodzinami Moniuszki w grodzie Giedymina rozpoczęły się już w piątek, 3 maja. Instytut Polski w Wilnie wspólnie z Domem Nauczyciela przygotował happening „Urodzinowa czapeczka dla Stanisława Moniuszki”. Udział w przedsięwzięciu wzięli uczniowie szkół litewskich i polskich, m. in. z polskiego gimnazjum w Kowalczukach, któremu patronuje Moniuszko. Dzieci wykonały dla kompozytora urodzinowe czapeczki w kształcie cylindrów i kartki z życzeniami. Święto miało odbyć się w skwerze, gdzie stoi pomnik autora „Halki”, ale z powodu złych warunków pogodowych warsztaty plastyczne przeniosły się do pomieszczeń Domu Nauczyciela. Dopiero, gdy czapeczki były gotowe, ich twórcy przeszli do pomnika. Jak przystało na urodziny, był też tort, którym częstował Instytut Polski w Wilnie. Utwory kompozytora zagrała orkiestra dęta „DoMinO” ze Szkoły Muzycznej w Nowej Wilejce.

Natomiast w przededniu urodzin autora „Halki”, w kościele akademickim rozbrzmiewała twórczość Moniuszki w wykonaniu zespołów z Polski, Białorusi i Litwy. Chóry studenckie Uniwersytetu Wileńskiego „Virgo”, Państwowego Uniwersytetu w Mińsku oraz Politechniki w Białymstoku wykonały m. in. „Mszę e-mol”. Jego działalność w tej świątyni upamiętnia popiersie, ustawione na balustradzie chóru naprzeciwko organów, które niegdyś były miejscem jego pracy.

– Litwa, Polska i Białoruś wspólnie obchodzą w tym roku dwustulecie urodzin Stanisława Moniuszki. Jest to rocznica świętowana przez UNESCO. Ten wielki kompozytor swoją muzyką łączy nasze trzy narody – powiedziała ambasador Urszula Doroszewska.

Wileński koncert był częścią międzynarodowego projektu muzycznego „Droga życia Stanisława Moniuszki”. Trzy chóry – z Białorusi, Litwy i Polski – wykonają utwory kompozytora w Mińsku, Wilnie, Mariampolu i Białymstoku.

Ze specjalnym programem pieśni Moniuszkowskich wystąpił przebywający w tych dniach w Wilnie Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny. Oprócz koncertu głównego, który odbył się w sobotę, 4 maja, w Sali Kongresowej w Wilnie, Ślązacy zaśpiewali części stałe Mszy autorstwa Moniuszki podczas nabożeństw w Ostrej Bramie i w kościele śś. Piotra i Pawła. Po modlitwie w barokowej świątyni „Śląsk” wystawił koncert pieśni mistrza.

Urodzinowa gala

Imponująco rozbrzmiewały pieśni patriotyczne, dzieła Moniuszki i utwory ludowe w wykonaniu artystów z Wileńszczyzny i Polski, przybyłych na zaproszenie Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. St. Moniuszki do kościoła świętych Janów w Wilnie. Przed 25 laty Skakowska obrała za patrona dla instytucji kulturalnej ojca opery polskiej. Jak podkreśliła, kierowała nią potrzeba ocalania od zapomnienia życiowego dorobku kompozytora oraz śladów jego pamięci w grodzie nad Wilią.

– Uczczenie rocznicy wielkiego polskiego kompozytora, liczny udział w przedsięwzięciu artystów miejscowych i z Polski jest też podziękowaniem dla pani Apolonii, która od ćwierćwiecza prowadzi Centrum Kultury Polskiej. Jej praca jest skierowana na integrację polskiej społeczności na Litwie, na zachowanie i pielęgnowanie ojczystego języka i rodzimych tradycji – przedstawiając program koncertu, powiedzieli konferansjerzy Agnieszka Skinder, chórzystka Zespołu Pieśni i Tańca „Wilia” oraz przybyły z Warszawy Wojciech Dąbrowski.

Odegraniem przez Młodzieżową Orkiestrę Dętą w Podbrodziu (kier. Bronislovas Vilimas) hymnów Litwy i Polski oraz – przez trębaczy – Hejnału St. Moniuszki rozpoczął się koncert, na który złożyły się występy solowe, chóralne oraz łączone różnych chórów. Wszyscy artyści zespołów z Wileńszczyzny (ogółem 211 osób) pod batutą Janiny Łabul, kierownik zespołu „Wilenka” z Gimnazjum im. Władysława Syrokomli w Wilnie zainaugurowali Moniuszkowską galę urodzinową pieśnią „Kwiaty Polskie”. Natomiast Skakowska przedstawiła sylwetkę i działalność autora „Halki”. Podkreśliła, że nieprzypadkowo na uroczystość wybrano jeden z najpiękniejszych kościołów w stolicy – śś. Janów, wszak tutaj mieścił się przez 18 lat warsztat pracy artysty. Tutaj kierował chórem dziewcząt z sierocińca i tutaj powstało wiele utworów jego autorstwa, przede wszystkim te o charakterze sakralnym.

 

Przenieść się w czasie

Artyści z Macierzy – Chór Młodzieżowy „Canto” z Zespołu Szkół Muzycznych im. Czesława Niemena we Włocławku (kier. Zofia Rychlewska, dyrygent Marian Szczepański) oraz Towarzystwo Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki” w Radomsku (kier. Danuta Horoszkiewicz, dyrygent Maciej Salski) – wykonali utwory sakralne Moniuszki. W wykonaniu gości z Polski zabrzmiały również Moniuszkowe piosenki o zabarwieniu ludowym, jak „Przylecieli sokołowie”, czy „Postój, piękna gołąbeczko” lub „Krakowiaczek”. Przed wileńską publicznością wystąpili również soliści Teatru Wielkiego w Warszawie: Paweł Izdebski zaśpiewał arię z opery „Straszny dwór” „Ten zegar stary”, zaś Anna Maria Adamiak – arię „On tu przybywa” z opery „Hrabina”. Przy fortepianie solistom akompaniowała Jeva Maceinaitė. Młody artysta Norbert Kowalewski, uczeń klasy 2. z Gimnazjum im. Władysława Syrokomli pięknie zadeklamował wiersz „Modlitwa” autorstwa Skakowskiej.

Muzyka Moniuszki, nacechowana krajowym folklorem z elementami o charakterze ludowym znakomicie odzwierciedla atmosferę czasów twórcy. Dzięki przechadzającym się po kościele w ludowych strojach artystom rodzimych zespołów widzowie mieli okazję przenieść się w tamte odległe dla nas, lecz bliskie kompozytorowi czasy polskiego romantyzmu. Ze sceny płynęły melodie „Prząśniczki”, „Pieśni porannej”, czy też piosenek sielskich. Wszystko zaś zwieńczyło odśpiewanie wspólnie z widzami „Roty”.

Zaśpiewać na urodzinach – to wyzwanie

– Udział w przedsięwzięciu był dla nas wyzwaniem i ambitnym zadaniem, żeby w tym kościele w towarzystwie wielu chórów z Wileńszczyzny i z Polski zaśpiewać na urodzinach u Moniuszki. Staramy się promować jego twórczość, w tym roku mamy w swoim repertuarze własne opracowania utworów tego wybitnego kompozytora – w rozmowie z „Tygodnikiem” powiedziała Barbara Suckiel, kierowniczka chóru zespołu „Solczanie” z Solecznik.

Niedzielne święto swą obecnością zaszczycili: Irmina Szmalec, konsul, radca Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Wilnie; Michał Mackiewicz, poseł na Sejm RL, prezes Związku Polaków na Litwie; Krystyna Dzierżyńska, zastępca prezesa Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna”; Stanisław Bułajewski, burmistrz miasta Mrągowo, które od wielu lat współpracuje z Centrum im. Stanisława Moniuszki, organizując festiwale; Wanda Stańczak, prezes Stowarzyszenia Autorów Polskich w Warszawie.

– „Wilia” swój galowy koncert organizuje zawsze w końcu roku. W tym roku z racji na Rok Stanisława Moniuszki, nie zabraknie w nim występów nawiązujących do twórczości kompozytora „Halki”. Cieszymy się, że dzisiaj mieliśmy okazję zainaugurować tegoroczne występy poświęcone Moniuszce – dzieliła się swoimi spostrzeżeniami Renata Brasel, kierowniczka „Wilii”. Wyraziła też radość, że zespół ma spory narybek – młodych ludzi chłonnych wiedzy muzycznej. A praca z młodzieżą i dziećmi była tak bliska ojcu polskiej opery narodowej.

Teresa Worobiej

Na zdjęciach: za życia Moniuszko łączył wiele osób, teraz wszyscy złączyli się wokół niego, żeby dalej promować jego dzieła
Fot.
autorka

<<<Wstecz