Europejski Dzień Walki z Handlem Ludźmi w Kowalczukach
Sidła współczesnego niewolnictwa
18 października obchodzony jest Europejski Dzień Walki z Handlem Ludźmi. Wydawałoby się czasy niewolnictwa i pracy przymusowej dawno minęły, jednakże zjawisko to jak najbardziej jest aktualne również we współczesnej cywilizacji i problem ten przybiera coraz to brutalniejsze, bardziej wyszukane formy. Praca przymusowa, prostytucja, handel ludzkimi organami, fikcyjne związki małżeńskie, których istotą jest zniewolenie, a następnie wykorzystywanie – wszystkie te przestępstwa ścigane przez wymiar sprawiedliwości to wyjątkowo lukratywne zajęcie dla przestępców. Dlatego walka z tym zjawiskiem to szczególnie trudne zadanie, które wymaga nie tylko sprawności organów ścigania, lecz również wzmożonej uwagi, solidarności i przezorności samych obywateli.
17 października samorządowa Komisja ds. Koordynowania Walki z Handlem Ludźmi na czele z przewodniczącą Teresą Dziemieszko, wicemer rejonu wileńskiego, zaprosiła do Kowalczuk na konferencję, poświęconą zagadnieniom współczesnego niewolnictwa.
Informacja – jako przestroga
Celem forum było zapoznanie mieszkańców z formami handlu ludźmi, sposobami werbowania, możliwościami okazywania pomocy ofiarom tego przestępstwa oraz zwrócenie uwagi na skalę jego zagrożenia. Temat forum jest niezmiernie ważny i organizatorzy zadbali o to, aby jego przesłanie trafiło do jak najszerszego gremium uczestników. Sala Centrum Kultury w Kowalczukach była wypełniona po same brzegi, a największe grono słuchaczy stanowiła młodzież szkolna, pracownicy socjalni z okolicznych miejscowości. Obecna na forum starosta gminy Kowalczuki Krystyna Gierasimowicz życzyła, aby konferencja uzbroiła jej uczestników w potrzebną i korzystną wiedzę, którą, jak zaznaczyła, powinni podzielić się ze znajomymi, kolegami, członkami środowisk szkolnych.
– W Europie co roku ofiarą przestępców handlujących ludźmi pada ok. 120 tys. ludzi. Według danych „Europolu” w roku 2017 obywatele Litwy stanowili 2 proc. tej liczby. Ta konferencja to jedna z możliwości, aby zwrócić uwagę społeczeństwa na ten problem, przestrzec przed zagrożeniem, opowiedzieć o tym, do jakich sposobów uciekają się przestępcy, aby ludzi wciągnąć do pułapki nowoczesnego niewolnictwa – tytułem powitania przemawiała Teresa Dziemieszko i cieszyła się, że wydarzenie zgromadziło również funkcjonariuszy policji, ekspertów, osoby pracujące bezpośrednio z ofiarami takiej przestępczości, członków organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli władzy. – Ogromna skala handlu ludźmi każe szukać sposobów rozwiązywania problemu, informować społeczeństwo, aby nie straciło czujności, więcej uwagi przeznaczać na bardziej ścisłą współpracę międzyinstytucjonalną i pracę prewencyjną, jak również ochronę i wspieranie ofiar – podkreśliła przewodnicząca Komisji ds. Koordynowania Walki z Handlem Ludźmi w samorządzie rejonu wileńskiego.
Jak rozpoznać przestępstwo?
Niezwykle cennym – bo naprawdę pouczającym, bazującym na konkretnym przypadku osoby poszkodowanej – było wystąpienie Angelė Lazauskienė, kierowniczki programu pomocy ofiarom przemocy w „Caritas” Archidiecezji Wileńskiej. Prelegentka opowiedziała o formach handlu ludźmi, koncentrując uwagę na tym, jak takie przestępstwa rozpoznawać, jak wpływać na ich proces i pomagać potencjalnym ofiarom.
– Handel ludźmi, to jedno z najważniejszych przestępstw wymierzonych przeciwko prawom człowieka. Określa go artykuł 147 Kodeksu Karnego, który twierdzi, że handel ludźmi to przestępstwo, kiedy człowiek jest sprzedawany, kupowany, odstępowany komuś, werbowany, transportowany, przetrzymywany w niewoli mając na celu wykorzystanie go do pracy przymusowej, dokonywania kradzieży czy jako dawcy organów, zmuszenie do prostytucji czy do zawarcia związku małżeńskiego itd. To przestępstwo, podobnie jak handel bronią czy narkotykami, przynosi ogromne zyski i najczęściej popełniają je ci sami ludzie, robiąc to takimi samymi metodami – tłumaczyła Lazauskienė.
Przedstawicielka „Caritas” krok po kroku przybliżyła działania przestępców, opowiedziała zgromadzonym o tym, kto jest najbardziej narażony na sidła, zastawiane przez sprytnych i bezwzględnych przestępców, którzy zwłaszcza osobom zagubionym, nieszczęśliwym, słabym, uzależnionym od nałogów i poszukującym swego miejsca w życiu, oferują szybki sposób na pozbycie się wszystkich kłopotów. Niestety, rzeczywistość okazuje się daleka od obietnic i marzeń…
Sprawy szczególnie skomplikowane
Temat, pod kątem badania przestępstw związanych z handlem ludźmi, kontynuowała Eglė Matuizienė, prokurator z departamentu ds. badań przestępstw zorganizowanych i korupcji w Prokuraturze Generalnej Litwy. Jak powiedziała, badania przypadków handlu ludźmi, są wieloszczeblowe i szczególnie skomplikowane, ponieważ ich sprawcy są zakamuflowani, utajnieni, działają ostrożnie, nie pozostawiając śladów swoich czynów.
– Zdarza się, że w jednej sprawie badamy po kilka czynów przestępczych, a wszystkie są związane z handlem ludźmi – stwierdziła Matuizienė. Według pani prokurator, handel ludźmi z czasem również zmienia swoje oblicze i tendencje. O ile wcześniej najczęstszą formą handlu tzw. „żywym towarem” była prostytucja, to od roku 2013 rekordy biją liczby ofiar – najczęściej mężczyzn – werbowanych do pracy przymusowej za granicą. Mówiąc zaś o handlu organami do transplantacji, zaznaczyła, iż w ostatnich latach niepokojąco wzrosła skala handlu komórkami jajowymi.
Prokurator Matuizienė akcentowała pilną potrzebę prężnej współpracy Kościoła, organizacji pozarządowych, różnych środowisk w wyjaśnianiu przestępstw i okazywaniu pomocy ich ofiarom, aby mogły wrócić do normalnego życia.
Połączyć siły
Powtórzył to również przybyły do Kowalczuk ks. Algirdas Toliatas, kapelan Policji Litewskiej.
– Niektóre sprawy wydają się nam bardzo dalekie. Może gdziekolwiek w Afryce czy na innych kontynentach handel ludźmi jest zjawiskiem bardzo rozpowszechnionym?.. Niestety… To zjawisko dla nas także nie jest obce. Trudno jest zbadać takie przestępstwa, bo ofiary boją się, wstydzą przyznać, że dały się oszukać, omamić. A przestępcy zacierają ręce. Im mniej się mówi, tym więcej mają możliwości czynić swe niecne sprawki i nie być karanymi – podkreślił duchowny i nawoływał, aby idąc za nauką papieża Franciszka, połączyć siły policji i Kościoła, ludzi różnych wyznań, różnych narodowości, do zwalczania zła, jakim jest handel ludźmi.
Tymczasem Dovilė Dimšaitė, z Centrum Wspierania Rodzin Osób Zaginionych opowiedziała o działalności swojej organizacji pozarządowej, wygłosiła odczyt na temat bezpieczeństwa w sieciach społecznościowych. Temat o tyle aktualny, że adresowany jest przede wszystkim do młodych osób, stanowiących większość słuchaczy.
– Sieci społecznościowe ułatwiają komunikowanie się, to bardzo dostępna przestrzeń nie tylko do celów szlachetnych i pozytywnych, ale też do upowszechniania różnych oszustw. Są zwłaszcza niebezpieczne dla młodzieży, która spędza wiele godzin dziennie na serfowaniu w necie – zaznaczyła, przestrzegając młodych przed bezkrytycznym i lekkomyślnym zawieraniem znajomości internetowych. Według konsultantki społecznej im bardziej portale randkowe i społecznościowe dla przestępców są wygodnym źródłem do wyłapywania łatwowiernych ofiar, tym trudniejsze dla wymiaru sprawiedliwości jest ich tropienie. Dimšaitė gorąco zachęcała zarówno uczniów, jak również rodziców, aby pilnowali zachowanie swych pociech w przestrzeni elektronicznej.
O zagrożeniach wciągania nieletnich do działalności przestępczej za pośrednictwem Internetu opowiadała także funkcjonariuszka wspólnotowa Jolita Kuncaitienė z Jednostki Granicznej Służby Ochrony Granicy Państwowej przy MSW Litwy. Na terenach przygranicznych osoby nieletnie najczęściej są werbowane do udziału w przemycaniu nielegalnych towarów. W opinii prelegentki, przeświadczenie nieletnich o bezkarności i niewinności czynów, jest błędne, ponieważ „kariera” młodych przemytników zazwyczaj rozwija się z ogromną szkodą dla ich bezpieczeństwa. Werbujący ich przestępcy pogrążają ich coraz głębiej w bezprawną działalność, szykanują, szantażują.
Korzystna współpraca
W trakcie omawiania tak poważnych tematów był czas również na bardziej przyjemne refleksje i podsumowania. Moderatorka konferencji koordynator współpracy międzyinstytucjonalnej Juliana Lipińska, wiceprzewodnicząca samorządowej Komisji ds. Koordynowania Walki z Handlem Ludźmi razem ze śledczą I oddziału działania w Komisariacie Policji Rejonu Wileńskiego przeprowadziły wśród obecnych na konferencji błyskawiczny quiz z „przerobionego” tematu dnia i obdarowały zwycięzców.
Upominki otrzymali również uczniowie z Gimnazjów im. St. Moniuszki i „Aušra” w Kowalczukach, Szkół Podstawowych w Szumsku i im. Czesława Miłosza w Pakienie, którzy wzięli udział w konkursie rysunkowym, poświęconym Dniowi Walki z Handlem Ludźmi. Rysunki uczniów m.in. można obejrzeć na parterowym piętrze w gmachu samorządu rejonu wileńskiego (ul. Rinktinės 50).
Wicemer Teresa Dziemieszko cieszyła się z aktywnej i prężnej współpracy samorządu rejonu wileńskiego i Służby Ochrony Granicy Państwowej, Komisariatem Policji Rejonu Wileńskiego. Wspólnie z policją rejonową samorząd realizuje 4 programy prewencyjne i w roku bieżącym na ten cel przeznaczył 10 tys. euro.
Irena Mikulewicz
Na zdjęciu: członkowie Komisji ds. Koordynowania Walki z Handlem Ludźmi oraz funkcjonariusze policji, eksperci i osoby pracujące bezpośrednio z ofiarami – chcą przedstawić zagrożenia jak największej liczbie ludzi
Fot. autorka