Konferencja o mniejszościach narodowych w Wilnie
Sto lat niepodległości państwowej a narodowość
„Jestem pełen uznania dla wszystkich na Litwie, w Polsce i w całym naszym regionie, którzy promują aktywność mniejszości narodowych jako ważną dziedzinę dialogu oraz budowania międzyludzkich i międzypaństwowych mostów. Konferencja, na której się państwo spotykają, istotnie się do tego przyczynia, a refleksja nad złożonością historii pozwała wyciągnąć wnioski służące teraźniejszości i przyszłości” – napisał prezydent Polski Andrzej Duda w liście do uczestników i organizatorów konferencji poświęconej mniejszościom narodowym, która 19-21 kwietnia odbyła się w Wilnie.
V Międzynarodowa Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa odbywała się pt. „Setna rocznica rozpadu imperiów. Państwa narodowe a kwestia mniejszości narodowych w Europie (aspekty historyczne, społeczno-polityczne, prawne i kulturowe)”. Obrady, które zorganizowało Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy (SNPL), trwały trzy dni w Domu Kultury Polskiej w Wilnie.
Otwierając konferencję prezes SNPL prof. Henryk Malewski podkreślił, że przypadające w tym roku 100-lecie odzyskania niepodległości przez Litwę i Polskę „pozwala na pewne dygresje i oceny z punktu widzenia dnia dzisiejszego”.
– Refleksje historyczne są niezbędne, żebyśmy mogli, opierając się na analizie tamtych procesów, zrozumieć obecną sytuację, która nie jest zbyt optymistyczna – wzrastające napięcie na umownej linii Wschód-Zachód, wojna w Syrii i niestabilna sytuacja na Bliskim i Środkowym Wschodzie, zagrożenia terrorystyczne, Brexit, kryzys świadomości europejskiej – nie boję się tego powiedzieć – wyliczał prezes.
Wyraził nadzieję, że wygłoszone na konferencji referaty i dyskusja pozwolą lepiej zrozumieć istniejące problemy, wyzwania i zagrożenia, dotyczące kwestii mniejszości narodowych.
– Wiemy, że problematyka mniejszości narodowych nie należy do łatwych. Ważne jest, żeby o trudnych sprawach rozmawiać, a w dyskusji nie tylko mówić, ale i słuchać, i co najważniejsze – usłyszeć i zrozumieć nie tylko argumenty, ale nawet intencje tej drugiej strony – powiedział prof. Malewski.
Do uczestników i organizatorów konferencji list skierował prezydent Polski Andrzej Duda. „Polacy i Litwini nigdy nie ustali w dążeniach do odzyskania niepodległości, ale dopiero rok 1918, kończący I wojnę światową, przyniósł po temu historyczną sposobność, którą tak wspaniale potrafiliśmy wykorzystać. Obchodzimy w tym roku setne stulecie odrodzenia naszych suwerennych państwowości. Ten jubileusz, podobnie jak wydarzenia sprzed wieku, ma historyczną rangę” – napisał prezydent Polski w liście, który odczytał doradca prezydenta RP Bogusław Winid. W liście przypomniał o swojej niedawnej wizycie w Wilnie z okazji setnej rocznicy odbudowy państwa litewskiego, podczas której miał okazję spotkać się z przedstawicielami społeczności polskiej i podziękować „zarówno za pielęgnowanie wartości, tworzących naszą tożsamość, jak i za aktywne uczestnictwo w życiu politycznym Litwy”.
Za inicjatywę zorganizowania konferencji, za aktualny temat i zagadnienia, które będą poruszone podczas obrad, podziękowała organizatorom starosta klubu parlamentarnego Akcji Wyborczej Polaków na Litwie – Związku Chrześcijańskich Rodzin w Sejmie litewskim Rita Tamašunienė.
– Setną rocznicę niepodległości, państwowości i wolności w tym roku obchodzi wiele państw w Europie. I dzisiaj, jak przed stu laty, trwają dyskusje polityczne o wizji, perspektywie i rozwoju tych państw – mówiła Tamašunienė. Podkreśliła, że nie są to dzisiaj państwa monokulturowe czy narodowe pod względem etnicznym, więc są budowane na „platformie praw człowieka w państwie, w którym wszyscy obywatele, niezależnie od narodowości czy wyznania, mają równe prawa”. Zwróciła jednak uwagę na to, że proces globalizacji „nie tylko nie osiągnął niwelacji kultur, ale odwrotnie, zaktualizował potrzebę różnorodności, autentyczności, tożsamości narodowej, nie odrzucając, wiadomo, obowiązków obywatelskich”.
– Akceptacja własnej tożsamości przedstawicieli mniejszości narodowych, którzy współtworzyli i współtworzą państwa, są wymownym wskaźnikiem poziomu demokracji, podstawowym identyfikatorem poprawnej czy dojrzałej polityki w zakresie przestrzegania i ochrony ogólnych praw człowieka. To szczególnie ważne w postkomunistycznych państwach Europy Wschodniej, w tym także dla naszego kraju, gdzie kultura i język mniejszości narodowych często są postrzegane jako zagrożenie dla większości – podkreśliła polityk. Dodała, że program konferencji „dla nas, polityków, jest prawdziwym źródłem wiedzy” i na pewno przyniesie wiele odkryć, da nowe spojrzenie na poruszane tematy.
Dyrektor Departamentu ds. Mniejszości Narodowych przy Rządzie Republiki Litewskiej Vida Montvydaitė powiedziała, że konferencja na pewno zasługuje na szerokie uznanie społeczeństwa Litwy, dlatego, że w tej toku swoje zdanie wypowiedzą naukowcy, którzy interesują się historią Litwy i Polski, kwestiami, dotyczącymi mniejszości narodowych, procesami zachodzącymi w oświacie, kulturze, religii, polityce oraz w życiu społecznym.
Grzegorz Poznański, zastępca ambasadora RP na Litwie, podkreślił, że ta konferencja znakomicie wpisuje się we wspólne świętowanie setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę i Litwę.
– Dialog historyczny to bardzo ważna kwestia w stosunkach polsko-litewskich. Cieszymy się, że środowisko naukowe ten dialog tak mocno rozwija. On jest bardzo pomocny w budowaniu stosunków pomiędzy naszymi krajami. Tak samo jak temat tej konferencji, wynikający z tematu historycznego temat mniejszości narodowych, to również niezwykle ważna kwestia w dialogu naszych państw – mówił zastępca ambasadora RP. Dodał, że właśnie z tego powodu te obrady są interesujące nie tylko dla naukowców, studentów, badaczy, ale również dla polityków i urzędników.
– Bardzo się cieszymy, że naukowcy są niezwykle prężnym środowiskiem, wnoszącym bardzo istotny wkład zarówno w rozwój życia polskiego na Litwie, ale również przyczyniającym się do rozwoju stosunków polsko-litewskich – podkreślił polski dyplomata.
Iwona Klimaszewska
Na zdjęciu: podczas konferencji, która miała charakter interdyscyplinarny, wygłoszono ponad 60 referatów
Fot. Marian Paluszkiewicz