Wystawa w Muzeum Dziedzictwa Kościelnego
Ze zbiorów ks. Tyczkowskiego
Rękopisy, dokumenty, grafika, ekslibrisy, obrazki, pocztówki, naczynia liturgiczne złożyły się na wystawę pt. „Gabinet Kolekcjonera” ze zbiorów ks. Franciszka Tyczkowskiego (także Pranciškus Tičkovskis). Są one przechowywane w Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich oraz w kościele w Kamionce. Otwarcie wystawy odbyło się 12 listopada br. w Muzeum Dziedzictwa Kościelnego (były kościół pw. św. Michała Archanioła).
W uroczystości otwarcia wystawy wzięli udział: dyrektor Biblioteki Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich dr Sigitas Narbutas, kurator wystawy, pracownik naukowy biblioteki Neringa Markauskaitė, bernardyn o. Julijus Sasnauskas z pobliskiego kościoła pw. śś. Franciszka i Bernarda, ks. Jan Mackiewicz, proboszcz parafii turgielskiej.
Dyrektor Narbutas krótko przedstawił życiorys ks. Franciszka Tyczkowskiego. Kurator wystawy Neringa Markauskaitė zapoznała ze zbiorami kolekcji ks. Tyczkowskiego, które trafiły na wystawę.
Naczynia liturgiczne i rękopisy z XVII-XVIII w.
Na wystawie, jak mówiła Markauskaitė, znalazło się ogółem 87 eksponatów. Wśród nich przyciągają uwagę szaty liturgiczne – kapa i naczynie liturgiczne – relikwiarz, kielich, świeczniki – z kościoła pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Kamionce, uwiecznione w osobnej gablocie. W 1932 r. zostały one sfotografowane przez Edmunda Zdanowskiego, ks. Tyczkowski wydrukował pocztówki i obdarował nimi sponsorów budowanego kościoła w Kamionce.
Niektóre rękopisy pochodzą z XVII-XVIII w., jak np. konstytucja sióstr bernardynek trzeciego zakonu franciszkańskiego z 1633 r., kazania karmelitów bosych z lat 1651-1658, prawidła dla wstępujących do zakonu sióstr bernardynek Trzeciego Zakonu Franciszkańskiego z 1709 r. Większość eksponatów zanim znalazła się na wystawie, została pieczołowicie zrekonstruowana i odnowiona. Zwiedzający będą mogli przez komputer dokładnie przyjrzeć się eksponatom z kolekcji ks. Tyczkowskiego.
Ogółem w Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich przechowywanych jest 1288 przedmiotów, stanowiących zbiór ks. Franciszka Tyczkowskiego.
Kapelan i kolekcjoner
Ksiądz Franciszek Tyczkowski urodził się 10 października 1891 r. w Meriden w Stanach Zjednoczonych, w rodzinie emigrantów z Suwalszczyzny. W 1905 r. został wysłany przez rodziców do rodzinnych Suwałk. Tam, po ukończeniu gimnazjum, wstąpił do Seminarium Duchownego w Sejnach. Święcenia kapłańskie otrzymał 25 lutego 1917 r. w Wilnie. Mszę św. prymicyjną sprawował w wileńskim kościele Ducha Świętego. Tam, w ciągu trzech miesięcy, pracował jako wikariusz. Następnie został przeniesiony do parafii św. Rafała.
W 1918 r. został skierowany na studia teologiczne do Warszawy. Zgłosił się do biskupa polowego Stanisława Galla o przyjęcie na kapelana wojskowego. Wiosną 1919 r. został kapelanem 1. pułku piechoty legionów. Pułk ten zdobywał Wilno. Ks. Tyczkowski, jako kapelan, towarzyszył żołnierzom w bitwach pod Dyneburgiem, Żytomierzem, Berdyczowem, Białą Cerkwią i Kijowem. Dwukrotnie został odznaczony Krzyżem Walecznym. W 1921 r. kapłan podjął przerwane studia na Uniwersytecie Warszawskim. Następnie kontynuował naukę w Instytucie Biblijnym w Rzymie.
W 1926 r. został powołany na asystenta na wydziale teologicznym USB w Wilnie i otrzymał nominację na rektora kościoła św. Michała. Był znawcą Pisma św. i języka asyryjskiego. Sprawował nadzór nad budową kościoła św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Kamionce (1926-1930). Tam też prowadził pracę społeczną i charytatywną wśród miejscowej ludności. Jeszcze podczas studiów w Warszawie, zaczął kolekcjonować. Dosłownie wszystko kolekcjonował, nawet bilety komunikacyjne znalazły się w jego zbiorach. Większość zbioru przekazał Bibliotece im. Wróblewskich. Z nich to w 1981 roku utworzono fundusz ks. Franciszka Tyczkowskiego.
W armii Andersa
Gdy rozpoczęła się II wojna światowa, ks. Tyczkowski znalazł się w wojsku jako kapelan w stopniu majora. W okolicach Buska k. Lwowa, został wzięty do niewoli sowieckiej. Trafił do Starobielska. W wigilię Bożego Narodzenia 1939 r. wraz z grupą księży został odłączony i wywieziony do więzienia na Łubiance w Moskwie. W ten sposób uniknął śmierci od strzałów w tył głowy, jak jego towarzysze niedoli ze Starobielska. Z Łubianki trafił do więzienia w Butyrkach, a potem został przewieziony do obozu w Griazowcu nad Wołogdą. W Griazowcu został przewieziony do miejscowości Tockoje, gdzie formowała się armia Andersa, ściślej – 6. dywizja piechoty. W składzie tej dywizji przeszedł szlak przez Iran, Irak, Syrię, Palestynę do Włoch, gdzie brał udział w bitwie pod Monte Cassino. Po wojnie wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Tam pełnił posługę duszpasterską kolejno w kościołach pw. św. Łucji i św. Walentego w Nowym Jorku.
Napisał i wydał drukiem „Wspomnienia z pierwszej i drugiej wojny światowej w Polsce” (Nowy Jork 1972). Zmarł w 1982 r.
Jan Lewicki
Na zdjęciu: uwagę przyciągają naczynia liturgiczne i kapa z kościoła w Kamionce.
Fot. autor