Wystawa poświęcona Janowi Karskiemu
Emisariusz misji szczególnej
Jan Karski, właśc. Kozielewski, ps. Witold (1914-2000), kurier i emisariusz władz Polskiego Państwa Podziemnego, politolog, prawnik, historyk, filozof, publicysta. W latach 1942-1943 informował władze RP na uchodźstwie, rządy Wielkiej Brytanii, USA, Francji, organizacje żydowskie o sytuacji w okupowanym kraju i zagładzie Żydów w Polsce.
Setna rocznica urodzin Jana Karskiego jest szeroko obchodzona na świecie. Jego fascynująca postać nieustraszonego bohatera, wybitnego Polaka, wielkiego autorytetu intelektualnego i moralnego stała się inspiracją do zorganizowania wystawy, która prezentowana jest obecnie w Centrum Tolerancji Państwowego Muzeum Żydowskiego Gaona Wileńskiego. (Naugarduko g. 10/2). Ekspozycja czynna będzie do połowy stycznia przyszłego roku i połączona jest z obszernym programem edukacyjnym, dotyczącym historii Żydów polskich oraz działalności Jana Karskiego.
Z życiorysu bohatera
Jan Karski urodził się w Łodzi, ukończył Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie (prawo i dyplomacja). Po wojnie zasłynął jako znawca zagadnień ustrojowych ZSRR i Europy Wschodniej, spraw międzynarodowych, dyplomacji. Był wykładowcą w Georgetown University w Waszyngtonie, Columbia University w Nowym Jorku, współpracował z wieloma innymi prestiżowymi uczelniami USA oraz Azji i Afryki. W 1995 roku prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Wałęsa nagrodził Jana Karskiego Orderem Orła Białego, natomiast w 2012 prezydent USA Barack Obama przyznał mu (pośmiertnie) Prezydencki Medal Wolności. Wśród wielu innych wyróżnień – zaszczytne miano: Sprawiedliwy wśród narodów świata, honorowe obywatelstwo Izraela i Łodzi. Jan Karski pozostawił bogatą spuściznę publicystyczną. Jest autorem m. in. takich prac jak: „ Wielkie mocarstwa wobec Polski”, „Od Wersalu do Jałty”, „Tajne państwo”.
Człowiek Wolności
Wileńska wystawa pt. „Jan Karski. Człowiek Wolności”, zorganizowana z okazji Międzynarodowego Dnia Tolerancji, doszła do skutku dzięki Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej i Instytutowi Polskiemu w Wilnie oraz Państwowemu Muzeum Żydowskiemu Gaona Wileńskiego. Jej otwarcie zaszczycili swą obecnością ambasador RP Jarosław Czubiński, konsul generalny Stanisław Cygnarowski, dyrektor Instytutu Polskiego Małgorzata Kasner. Z Warszawy przybył Zygmunt Stępiński, zastępca dyrektora niedawno otwartego w stolicy Polski Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, który powiedział m. in.: „Patrzycie państwo na bardzo szczęśliwego człowieka. Po dwudziestu latach przygotowań otworzyliśmy muzeum. Było to według mnie najważniejsze wydarzenie kulturalne Polski ostatnich lat…” Placówka z mety uznana została za prawdziwą perłę architektury i jest wizytówką nowoczesnej Warszawy, opowiadającą o 1000-letniej historii Żydów polskich – integralnej części historii Polski.
Ewa Wierzyńska, dyrektorka zarządu funduszu edukacyjnego programu „Jan Karski: misja niezakończona”, przybliżyła sylwetkę bohatera, który dwukrotnie dobrowolnie przedostał się do getta warszawskiego, a następnie do nazistowskiego obozu przerzutowego w pobliżu Bełżca i był świadkiem męczeństwa Żydów, o czym, jak wspomnieliśmy powyżej, udało mu się poinformować szeroki świat.
Imprezy towarzyszące
Jan Karski i koszmar wojny – tak najkrócej można scharakteryzować film animowany, przeplatany kadrami dokumentalnymi, który pokazano w Wilnie. Z okazji otwarcia wystawy wystąpiła w Centrum Tolerancji na Nowogródzkiej grupa Rzeszów Klezmer Band, znana z wysokiego poziomu wykonawstwa i udziału w wielu prestiżowych przedsięwzięciach muzycznych w Polsce i in. krajach. W jej wykonaniu słuchano muzyki żydowskiej, która jest pogodna i radosna. Cechują ją skoczne rytmy i wdzięczne, łatwe do zapamiętania melodie. Jej naturalność, żywość, melodyjność, emocjonalność docenili słuchacze. Polscy muzycy i solistka-wokalistka bez trudu nawiązali kontakt z wileńską publicznością, która im podśpiewywała i występ nagrodziła gorącymi oklaskami.
Halina Jotkiałło
Na zdjęciu: podczas otwarcia uczniowie z rejonu wileńskiego najlepiej wypadli z zakresu wiedzy o tolerancji i historii Żydów polskich.
Fot. Katarzyna Dzierżyńska-Loch