25. wiosna Szyrwinckiego Rejonowego Oddziału ZPL

„Wciąż podążać do przodu”

W drugim dniu Świąt Wielkanocnych w Szyrwintach zgromadzili się Polacy, aby uczcić srebrny jubileusz Związku Polaków na Litwie.

Z uwagi na wyjątkową świąteczną okoliczność, czas spotkań z bliskimi, konferansjerka Teresa Radziun życzyła, aby „droga była dla wszystkich wspólna, modlitwa pokorna, a miłość potężna i wreszcie nadzieja większa od wszystkiego, co się tej nadziei może sprzeciwić”. Zespół „Czerwone Maki” wykonał pieśń „Ojcowizna”.

Prezes szyrwinckiego oddziału ZPL, radna samorządu rejonu szyrwinckiego i kierownik zespołu „Czerwone Maki” Stefania Tomaszun witała zgromadzonych i z okazji Świąt Wielkanocnych życzyła, aby nie zabrakło wzajemnej miłości, życzliwości i szacunku. Przypomniała, że nie wszyscy, którzy tworzyli przed 25 laty ZPL, doczekali radosnej chwili świętowania jubileuszu, więc chwilą ciszy uczestnicy święta uczcili zmarłych.

Na święto przybyli dostojni goście: Waldemar Tomaszewski, przewodniczący Akcji Wyborczej Polaków na Litwie, poseł do Parlamentu Europejskiego, Rita Tamašuniene, posłanka na Sejm RL, starosta sejmowej frakcji AWPL; Michał Mackiewicz, poseł na Sejm RL, prezes Związku Polaków na Litwie, Edyta Tamošiunaite, wiceminister oświaty i nauki RL; Władysław Kondratowicz, wiceminister łączności RL, Alfreda Jankowska, dyrektor Szkoły Średniej im. ks. Józefa Obrembskiego w Mejszagole, prezes koła ZPL w Mejszagole, Anna Aleksandrowicz, pierwsza prezes koła ZPL w Mejszagole, Marian Bujnicki, radny samorządu rejonu szyrwinckiego, wicedyrektor szkoły podstawowej w Borskunach; Irena Siemaszko, dyrektor szkoły podstawowej w Borskunach.

Michał Mackiewicz, prezes ZPL, zwrócił się do zebranych na sali z optymistycznymi życzeniami odnowy ducha i wręczył okolicznościowe dyplomy. Życząc prezes Szyrwinckiego Rejonowego Oddziału ZPL Stefanii Tomaszun dalszej owocnej pracy, przypomniał o wielkim wysiłku, jaki włożyła w tworzenie jego struktur.

W swym przemówieniu Waldemar Tomaszewski zebranym składał serdeczne życzenia wielkanocne. Ciepło i radośnie mówił o pracy wszystkich Polaków, zaangażowanych w sprawy obrony wartości narodowych, podkreślając przy tym zasługi prezes AWPL w rejonie Rity Tamašuniene. Przypomniał o marzeniu Stefanii Tomaszun, aby w Jawniunach powstał Dom Kultury Polskiej, którego budowę już rozpoczęto. Cieszymy się, że wkrótce zostaniemy świadkami otwarcia nowej placówki kulturalnej w Jawniunach.

Edyta Tamošiunaite, piastująca poważną i odpowiedzialną funkcję w ministerstwie oświaty RL, wyraziła radość z osiągnięć szkoły w Mejszagole, która już wkrótce otrzyma status gimnazjum, a w której uczą się również uczniowie z rejonu szyrwinckiego. Wyraziła uznanie dla dyrektorek placówek oświatowych: Alfredy Jankowskiej oraz Ireny Siemaszko, życząc pomyślnego rozwoju szkolnictwa na naszych terenach.

Dobrą nowiną podzielił się Władysław Kondratowicz, który oznajmił, że została wreszcie załatwiona boląca sprawa naprawy i odbudowy dróg łączących Jawniuny i Szawle oraz Miedziuki i Borskuny. Problem ten od dawna nurtował mieszkańców, dlatego wszyscy z entuzjazmem przyjęli tę wiadomość.

Niełatwe początki

Anna Aleksandrowicz wróciła wspomnieniami do źródeł powstania Stowarzyszenia w Antonajciach, cieszyła się niezmiernie z osiągnięć swych uczennic: Edyty Tamošiunaite i Teresy Radziun. Z powagą opowiadała o pierwszym zebraniu założycielskim, obawach i pomyślnym starcie, o odwadze śp. Marii Grydziuszko, która entuzjastycznie uczestniczyła w zakładaniu pierwszego koła.

Kilkaset lat kształtował się i wzmacniał osadniczy obraz Polaków zarówno w Polsce, jak i na Litwie. Tworzyła się barwna mozaika regionów o charakterystycznym stroju ludowym, budownictwie, zwyczajach, obrzędach, wierze i języku. Na ich odmienność wpłynęły też sposoby gospodarowania, ukształtowanie terenu, zasób stosowanych narzędzi pracy, jak również stopień zamożności mieszkańców.

Zadaniem więc współczesnych Polaków naszego rejonu było odwołanie się do istotnie ważnych spraw odtworzenia i w miarę możliwości zachowania tego, co zanikało, co gubiło się w wirze przemian politycznych i gospodarczych. Były to niełatwe poczynania.

Pamiątkowa statuetka

Entuzjazm na fali odrodzenia notujemy na czas wczesnej wiosny roku 1989, kiedy to w miejscowym klubie w Antonajciach odbyło się pierwsze zebranie organizatorskie, gdzie powstało koło ZPL rejonu szyrwinckiego, którego prezesem został Henryk Gejgał. Na zebraniu założycielskim gościnnie wystąpiła „Mejszagolanka”. Jak wspominała Stefania Tomaszun, prezes Szyrwinckiego Rejonowego Oddziału ZPL, z wielkim wzruszeniem słuchała śpiewu i pomyślała, że też chciałaby zaangażować się w tym zespole. Ta chęć śpiewania zaowocowała utworzeniem podobnego zespołu w rodzinnej wsi Jawniuny. Pani Stefania Tomaszun całym sercem zaangażowała się w tworzenie zespołu „Czerwone Maki”.

Tymczasem w sprawy odnowy polskości i walki o polską szkołę w Jawniunach z oddaniem i poświęceniem włączyła się rodzina Grydziuszków. Śp. Maria – to wieloletnia nauczycielka miejscowej szkoły, członkini zespołu „Czerwone Maki”, zelatorka miejscowego kółka różańca świętego, założycielka następnego koła ZPL w Jawniunach i jego pierwsza prezes. Aktywnie uczestniczył też jej mąż Marii, Henryk, córka Wiesława i syn Marian, który później został prezesem koła ZPL w Jawniunach. Podczas święta Henryk Grydziuszko wręczył Stefanii Tomaszun własnoręcznie wyrzeźbioną statuetkę, upamiętniającą zrzeszenie wszystkich kół ZPL w Oddziale. Widniejący u góry płomień symbolizuje zapał do dalszej pracy.

Koła ZPL

Henryk Gejgał, wicedyrektor do spraw gospodarczych w szkole podstawowej w Olanach, z wielkim szacunkiem wspomina to, co przed 25 laty udało się zorganizować, ale dzisiaj, jak mówi, „wieś Antonajcie wymarła”, on tylko do sędziwej mamy przyjeżdża i bardzo mocno kibicuje, żeby rozpoczęte dzieło miało kontynuacją. „Należy życzyć Oddziałowi i wszystkim działaczom owocnej pracy na tej niełatwej drodze, żeby nie zgasł płomień nadziei na tworzenie nowych planów i realizację tych, o które walczyli w chwili zakładania Stowarzyszenia pierwsi działacze ZPL. Należy koniecznie kontynuować i pomnażać osiągnięcia Polaków Wileńszczyzny” – powiedział „Tygodnikowi” Henryk Gejgał.

W innych miejscowościach z lokalnymi kołami ZPL było podobnie. W domu kultury w Miedziukach zebranie założycielskie odbyło się z udziałem nauczycielek z Mejszagoły – Anny Aleksandrowicz i śp. Genowefy Wierbajtis. Wtedy mieszkańcy z Borskun i Miedziuk oraz innych pobliskich miejscowości utworzyli kolejne koło ZPL, którego prezesem został Marian Bujnicki. Wtedy też ukształtował się rejonowy oddział AWPL z pierwszym prezesem Marianem Bujnickim na czele. Następnie powstały koła ZPL w Szawlach i Szyrwintach.

Obecna prezes rejonowego oddziału ZPL Stefania Tomaszun, radna samorządu rejonu szyrwinckiego z ramienia AWPL oraz prezesi kół w Jawniunach – Krystyna Misielenie, w Szawlach – Stanisław Jagliński, w Borskunach – Marian Bujnicki, w Miedziukach – niżej podpisana, w Szyrwintach – Teresa Radziun za pracę społeczną, oddanie polskiej sprawie z rąk prezesa ZPL Michała Mackiewicza otrzymali dyplomy.

Z potrzeby odnowy ducha

Działalność społeczna naszego Oddziału była i jest ściśle związana z krzewieniem kultury, oświaty i zachowaniem tradycji chrześcijańskich. Dlatego od samego początku we wszytkich naszych poczynaniach ważny był udział naszego byłego proboszcza – śp. ks. prałata Józefa Obrembskiego, z którym, m. in., pielgrzymowaliśmy do miejsc świętych na Białorusi. Dla odnowy ducha chrześcijańskiego w wielu miejscowościach, m.in. przy szkołach w Jawniunach i Borskunach, w Antonajciach, Szawlach, Ejciunach, Miedziukach, Steparach, Żyndulach, Bortkuszkach, Gudalinie zostały postawione i poświęcone krzyże, przy których do dziś odbywają się nabożeństwa majowe i czerwcowe, w miejscowościach działają też koła różańcowe. Stanął również krzyż misyjny przy kapliczce w Izabelinie, do której pielgrzymowali parafianie w 1993 roku z kościoła w Mejszagole. Mieliśmy wielką nadzieję na odbudowanie tego historycznego miejsca, gdyż przy kaplicy, niegdyś należącej do majątku Zawadzkich, są groby żołnierzy AK. Niestety, tego zadania nie zrealizowano.

Obecnie ziemia wokół została sprywatyzowana, a niszczejąca kaplica z krzyżem misyjnym i bogatą historią – na parceli 10 arów nie została wniesiona do rejestru spuścizny historycznej i architektonicznej rejonu.

Ostatnio Oddział sprawuje opiekę nad grobami polskich żołnierzy z roku 1920 na cmentarzu w Szyrwintach, gdzie przed rozpoczęciem uroczystości jubileuszowych delegacja ZPL i gości złożyła kwiaty i zapaliła znicze.

Oparty na szacunku i zaufaniu

Członkowie Oddziału ZPL uczestniczą we wszystkich przedsięwzięciach, organizowanych przez Zarząd, ich działalność cieszy się uznaniem wśród miejscowych ludzi. Na społecznym fundamencie powstał również rejonowy Oddział AWPL. Dzięki skutecznej pracy przedstawiciele Akcji Wyborczej Polaków na Litwie: Stefania Tomaszun i Marian Bujnicki oraz zastępca dyrektora administracji Rasa Tamošiuniene zasiadają w Radzie samorządu rejonu szyrwinckiego.

Praca społeczno-kulturalna miejscowych kół ZPL i polityczna – wspólnie z AWPL – cieszy się wielkim zaufaniem i szacunkiem, o którym mówiła prezes szyrwinckiego Oddziału Rejonowego AWPL Rita Tamašuniene.

Odważna, z ufnością i optymizmem krocząca wybraną drogą Stefania Tomaszun uczuliła rodaków, aby nie zmarnowali możliwości skorzystania z nauki w języku ojczystym w polskiej szkole w Mejszagole. W swoim czasie w Jawniunach została zamknięta szkoła. Przykre, że stało sie tak nie tylko z braku uczniów, ale również z powodu niekorzystnej działalności niektórych polityków.

Działalność na rzecz zachowania polskości w rejonie szytwinckim od działaczy miejscowych kół Związku Polaków wymaga wiele poświęcenia, stawia też nowe wyzwania, dlatego za najlepsze życzenia dla nich oraz prezesa szyrwinckiego oddziału mogą służyć słowa wiersza Władysławy Orszewskiej-Kursevičiene: „Śpieszyć, iść, nie czekając zachodu, pokonać przeszkody głębokie, do przodu wciąż zdążać, do przodu”.

Waleria Tomaszun

Na zdjęciach: „Czerwone Maki” stały się muzyczną wizytówką Ziemi Jawniuńskiej (rok 1991); jeden z obowiązków – pamięć o grobach przodków – wypełnia codzienność szyrwinckiego ZPL.
Fot. archiwum, Jolanta Kropa

<<<Wstecz