W piękny wiosenny dzień, 12 kwietnia 2014, w historycznym gmachu Rektoratu Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu odbył się jubileuszowy zjazd Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej. Okazja to niecodzienna, Towarzystwo obchodzi właśnie 25 lat swojej działalności.

Uroczystość odbyła się pod honorowym patronatem marszałka województwa kujawsko-pomorskiego Piotra Całbeckiego. Organizatorem tego doniosłego spotkania był Zarząd Główny Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej na czele z prezesem kpt. żw. Józefem Szyłejko. W salach UMK spotkało się ponad stu wilnian z urodzenia, ich potomków i przyjaciół Ziem Kresowych.

Wilnianie u źródeł

W październiku 1988 grono uczonych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu pochodzących z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, z inicjatywy prof. Wilhelminy Iwanowskiej powołało i zarejestrowało Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej. Wyłoniono tymczasowy Zarząd z prezes prof. Wilhelminą Iwanowską – astronomem, zredagowano i zarejestrowano statut i dokonano wszelkich innych niezbędnych formalności. W styczniu 1989 odbył się Zjazd Wilnian w Toruniu. W auli Uniwersytetu Mikołaja Kopernika zebrało się około pół tysiąca byłych mieszkańców Wilna, których zdradziecki układ z Jałty wygnał z ziem ojczystych.

W podniosłej atmosferze obradowano i wyłoniono Zarząd Główny z prezesem prof. Sławomirem Kalembką. Prof. Wilhelmina Iwanowska została Honorowym Prezesem, a ks. kardynał Henryk Gulbinowicz – Honorowym Członkiem, natomiast Czesław Miłosz odmówił tego zaszczytu. Przedstawiciele poszczególnych miast zostali upoważnieni do organizowania na swoim terenie oddziałów. Z Łodzi tej funkcji podjął się niżej podpisany. Trzeba pamiętać o tym, że były to jeszcze czasy PRL-u i komunistyczni prominenci nie ułatwiali pracy organizacyjnej. Mimo różnych trudności, w krótkim czasie, powstały 24 oddziały, a liczba członków Towarzystwa liczyła ponad 20 tys.

Po 25 latach oddziałów jest także 24, a członków TMWiZW jest ok. 5 tys.

Pomoc dla Polaków

W ciągu ćwierćwiecza członkowie Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej utrzymywali ścisłe związki z Polakami na Kresach. Niesiono pomoc materialną dla polskich szkół na Wileńszczyźnie, wspomagano Uniwersytet Polski w Wilnie, pomagano kombatantom na Kresach. W środowiskach, w których zamieszkali wilnianie po ekspatriacji, szerzono wiedzę o Kresach, kultywowano tradycje wileńskie z Kaziukiem na czele. Wiedzę o Kresach przekazywano w redagowanych przez Jana Leszka Malinowskiego „Wileńskich Rozmaitościach”, „Pamiętniku Okręgu Wileńskiego AK” oraz w wydanych przeszło stu pozycjach książkowych. Podobne wiadomości przekazywano w „Wianie”, redagowanym przez Jerzego Urbankiewicza, również twórcy Muzeum Okręgu Wileńskiego AK w Łodzi.

W Mrągowie odbyło się 19 Festiwali Kultury Kresowej. Zarząd Główny jak i niektóre oddziały, w obronie praw mniejszości polskiej na Wileńszczyźnie, wystosowały ogromną liczbę protestów, skarg, postulatów, adresowanych do wszystkich możliwych władz w Polsce i Republice Litewskiej.

Uroczystości jubileuszowe roku 2014 zorganizował Zarząd Główny Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, kierowany obecnie przez prezesa kpt. żw. Józefa Szyłejkę, który przejął tę funkcję w 1998 po prof. Sławomirze Kalembce. Za swoją aktywność na rzecz Kresów i polskiej ludności z tamtych terenów, został odznaczony w Wilnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Uroczystości jubileuszowe

Uroczystości rozpoczęły się Mszą św. w kościele oo. Jezuitów pw. Św. Ducha w Toruniu. Nabożeństwo odbyło się w intencji synów Ziemi Wileńskiej z tej i tamtej strony granicy oraz zmarłych członków Towarzystwa.

Część oficjalną w Rektoracie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika rozpoczął prezes Józef Szyłejko. Przywitał przybyłych członków Towarzystwa oraz zaproszonych gości z wicewojewodą kujawsko-pomorskim Zbigniewem Ostrowskim, prezydentem Torunia Michałem Zaleskim, przewodniczącym Rady Miejskiej w Toruniu Marianem Frąckiewiczem, prezesem Oddziału IPN w Gdańsku prof. Mirosławem Golonem i prezesem Oddziału Pomorskiego ŚZŻAK prof. Jerzym Grzywaczem. Minutą ciszy uczczono zmarłych członków Towarzystwa.

Zostały odczytane listy gratulacyjne od członka honorowego Towarzystwa ks. kardynała Henryka Gulbinowicza, prof. Romualda Brazisa – rektora Universitas Studiorum Polona Vilnensis z Wilna i rektora UMK prof. Andrzeja Tretyna.

Wspólny dorobek rodaków

Prezes Zarządu Głównego Józef Szyłejko w wystąpieniu nakreślił historię Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, podkreślając rolę inicjatorów powołania Towarzystwa – prof. Wilhelminę Iwanowską i Wiesława Żurawskiego oraz pierwszego prezesa prof. Sławomira Kalembki. Podkreślił zasługi poszczególnych oddziałów, składające się na wspólny dorobek Towarzystwa.

Wicewojewoda kujawsko-pomorski Zbigniew Ostrowski wręczył odznaczenia państwowe szczególnie zasłużonym działaczom Towarzystwa; w laudacji podkreślił zasługi poszczególnych odznaczonych.

Złoty Krzyż Zasługi – odznaczenia przyznane przez prezydenta RP Bronisława Komorowskiego otrzymali: Wiesław Żurowski, Bożena Kisiel, Ryszard Liminowicz, Stefan Jodis, Józef Sobków oraz niżej podpisany.

Odznaki honorowe „Zasłużony dla Kultury Polskiej” – przyznane przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego otrzymali: Józef Szyłejko, Czesław Łapicz, Wiesław Żurowski, Bożena Kisiel, Bronisława Rutkowska, Maria Kowalewska-Podrez, Aniela Dobielska, Krystyna Romer-Patyra, Wilhelmina Rother, Waldemar Patyra, Tadeusz Kisiel, Krzysztof Jankowski, Zbigniew Samborski, Przemysław Namsołek. Cieszę się, że także znalazłem się w tym zaszczytnym gronie.

Następnie głos zabrali członkowie założyciele Bogusław Nieziemski, Kawaler Orderu Orła Białego, Wiesław Żurowski, Wojciech Czerwiński oraz gość specjalny – prezes Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK prof. Jerzy Grzywacz, a także prezes IPN – Oddział Gdański prof. Mirosław Golon.

Zbiegiem okoliczności, w piątek, 11 kwietnia 2014, nasz Oddział Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej w Łodzi również obchodził jubileusz 25-lecia działalności, połączony z tradycyjnym jajeczkiem wielkanocnym. Na spotkanie przybyła przewodnicząca Rady Miejskiej w Łodzi dr Joanna Kopcińska.

Władysław Trzaska-Korowajczyk

Na zdjęciu: zasłużeni działacze Towarzystwa otrzymali odznaczenia państwowe – Złote, Srebrne i Brązowe Krzyże Zasługi.
Fot.
www.bydgoszcz.uw.gov.pl

<<<Wstecz