Do siego 2013 roku!
„Jaki był ten rok, co darował, co wziął, czy był tylko nadzieją na dobre i złe…” – sparafrazowane słowa piosenki oddają nastrój wielu osób, które przed początkiem kolejnego stycznia próbują podsumować miniony rok.
Przepowiadany koniec świata nie nastąpił, tym niemniej – tylko patrzeć – aż wkrótce znajdą się nowi „prorocy”, z kolejnymi wyroczniami.
Jedni podsumowują, inni – planują. Za nami 12 miesięcy, które w środowisku litewskich Polaków zapisały się historycznym zwycięstwem w wyborach parlamentarnych. Po euforii zwycięstwa przyszła szara codzienność, która stawia równie trudne zadanie – maksymalnego wykorzystania przychylnej koniunktury politycznej.
Rok 2013 z jednej strony szykuje niespodzianki (na razie dla nas nieznane), z drugiej – przyniesie rocznice, jubileusze, które są okazją do oddania hołdu i czci zasłużonym osobistościom, upamiętnienia ważnych wydarzeń.
Wolność – wartością nadrzędną
„Każdy kto kocha wolność, powinien mieć poczucie wdzięczności wobec Polaków” – napisał kiedyś George Weigel, amerykański pisarz i historyk. W roku 2013 mija 150. rocznica Powstania Styczniowego – tego zrywu niepodległościowego na terenie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Z okazji tej rocznicy zarówno Polska, jak i Litwa ogłosiły Rok Pamięci o Powstaniu Styczniowym.
Powstanie Styczniowe było aktem odrzucenia rosyjskiego zniewolenia i woli odzyskania niepodległego bytu państwowego. Powstanie Styczniowe stanowiło ostatni akt wspólnego działania mieszkańców wielonarodo¬woś-ciowej Pierwszej Rzeczypospolitej. Powstanie stanowiło punkt zwrotny w procesie upowszechnienia praw obywatelskich narodu i budowy solidarności społecznej.
W uchwale litewskiego Sejmu czytamy: „Wierzymy, że upamiętnienie 150. rocznicy Powstania Styczniowego pozwoli na wzmocnienie historycznej pamięci i zmobilizuje sąsiednie narody, które brały w nim udział, do wspólnej pracy.
Podniebne loty i oświata
Sejm Litwy ogłosił rok 2013 Rokiem Lotu Dariusa i Girenasa przez Atlantyk. W nadchodzącym roku mija 80. rocznica wydarzenia, gdy litewscy piloci przelecieli ocean. Był to drugi tak długi lot w historii ówczesnego lotnictwa i czwarty według czasu przebywania w powietrzu.
20 sierpnia 2013 roku mija setna rocznica urodzin reformatorki litewskiej oświaty, literaturoznawcy Meile Lukšiene. Meilute Julija Lukšiene-Matjošaityte urodziła się w Wiedniu. Na wydziale nauk humanistycznych Uniwersytetu im. Witolda Wielkiego w Kownie ukończyła historię literatury litewskiej i językoznawstwo oraz literaturę francuską i pedagogikę, broniąc tytuł doktora. Pracowała na Uniwersytecie Wileńskim. Została oskarżona o działalność antysowiecką. W czasach odrodzenia niepodległości Litwy była jedną z działaczy „Sąjudisu” i inicjatorką reformy oświatowej. Rocznicę urodzin M. Lukšiene ogłosiło również na 2013 rok UNESCO.
Zachować zdrowie i… gwary
Uwzględniając apele organizacji zdrowia ONZ i UE do walki z chorobami przewlekłymi, Sejm Litwy ogłosił Rok Zdrowotności. Zwraca – tym samym – uwagę społeczeństwa na potrzebę prowadzenia zdrowego trybu życia.
Z kolei w trosce o zachowanie walorów języka gwarowego rok 2013 ogłoszono Rokiem Dialektów (Gwary) „Dotychczas Litwa mogła się pochwalić szczególnie wielkim bogactwem różnorodności gwarowej na tak małym obszarze” – napisano, wyjaśniając decyzję Sejmu. Celem Roku Dialektu jest zwrócenie uwagi na walory gwarowe języka oraz potrzebę zachowania poszczególnych gwar.
Chemia słowa i muzyki
W Polsce 2013 rokowi patronują chemik Jan Czochralski, poeta Julian Tuwim i kompozytor Witold Lutosławski.
Rozwiązania inżynierskie i opracowania technologiczne krzemowych układów scalonych budowanych na jednym monokrysztale Jana Czochralskiego legły u podstaw nowoczesnej technologii, która doprowadziła do wynalezienia telewizorów, komputerów, telefonów komórkowych.
W tym roku przypada sześćdziesiąta rocznica śmierci poety Juliana Tuwima oraz mija sto lat od jego poetyckiego debiutu – publikacji wiersza „Prośba” w „Kurierze Warszawskim”.
„Te dwie rocznice stały się powodem do oddania hołdu temu wielkiemu poecie, który kształtował język, wyobraźnię i społeczną wrażliwość wielu pokoleń Polaków. (...) Twórczość autora „Kwiatów polskich” jest jedną z najważniejszych w XX wieku propozycji uprawiania sztuki słowa” – głosi tekst uchwały sejmowej.
W 2013 roku – 25 stycznia – przypada też 100. rocznica urodzin kompozytora Witolda Lutosławskiego. Jak napisano w uchwale, jego dzieła są obecne na wszystkich ważnych estradach koncertowych od ponad sześćdziesięciu lat. Związany z wielką tradycją europejską, był w swej twórczości obywatelem świata, a w działalności publicznej – gorącym i szczerym patriotą.
W trosce o jedność chrześcijan
W Kościele trwa Rok Wiary, który rozpoczęto 11 października 2012 roku w 50. rocznicę rozpoczęcia Soboru Watykańskiego II. Szczególny charakter mają mieć w przyszłym roku nieszpory na zakończenie Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan (18-25 stycznia). Wspólne wyznanie wiary ma przypomnieć wszystkim Kościołom, że nie wolno nam rezygnować z dążenia do jedności.
Ogólnokościelnym wydarzeniem ma być przyszłoroczne Boże Ciało, obchodzone zwyczajem włoskim w niedzielę, 2 czerwca. Przewiduje się jednoczesną, ogólnoświatową adorację Najświętszego Sakramentu we wszystkich katedrach na świecie.
Szczególną wagę przywiązuje się do światowego spotkania katechetów z Papieżem, 29 września, aby podkreślić ich rolę w przekazie wiary. Przy tej okazji przypomni się również 20-lecie wydania Katechizmu Kościoła Katolickiego.
Międzynarodowo...
Zbliżający się 2013 r. przez ONZ został ogłoszony Międzynarodowym Rokiem Współpracy w Dziedzinie Wody oraz Międzynarodowym Rokiem Komosy Ryżowej (roślina, owoce – to ryż peruwiański).
W tym roku przypada 20. rocznica ustanowienia obywatelstwa UE, dlatego Komisja Europejska zaproponowała, by rok 2013 ogłosić Europejskim Rokiem Obywateli. W ciągu 20 lat, jakie minęły od dnia utworzenia obywatelstwa Unii, poczyniono widoczne postępy, mające bezpośredni wpływ na życie milionów ludzi. Np. podróżowanie za granicę wiąże się z bezproblemowym przekraczaniem granic, większym bezpieczeństwem wyjazdów zorganizowanych, dostępem do systemów opieki zdrowotnej i tańszymi połączeniami telefonicznymi z zagranicy. Członkowie UE posiadają dostęp do szerokiego wachlarza praw we wszystkich państwach członkowskich UE, w tym praw konsumenckich oraz praw obywatelskich.
Teresa Worobiej
Fot. autorka