IX edycja konkursu „Mistrz Ortografii”
Współzawodnictwo w poprawnym pisaniu
Krzysztof Szejbak, uczeń klasy 10 ze Szkoły Średniej im. Szymona Konarskiego w Wilnie, zdobył honorowy tytuł „Mistrza Ortografii” w tegorocznej edycji konkursu ortograficznego, już po raz dziewiąty zorganizowanego przez Stowarzyszenie Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna”. Komisja przyznała ponadto pięć wyróżnień za najbardziej poprawnie napisane prace.
38 uczniów klas dziesiątych, reprezentujących szkoły polskie Wilna, rejonu wileńskiego, trockiego, solecznickiego i święciańskiego 25 października br. pochyliło się nad pisaniem dyktanda „Marzyciel”.
Według Józefa Kwiatkowskiego, prezesa Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna”, tradycyjny konkurs ortograficzny dla uczniów klas 10. jest swoistym podsumowaniem sprawności językowej, a więc praktycznego zastosowania wyuczonych prawideł poprawnego pisania z zakresu szkoły podstawowej.
– Idea organizowania konkursu ortograficznego zrodziła się przed laty i cieszy nas, że to przedsięwzięcie z biegiem czasu nie zatraciło swego pierwotnego znaczenia. Każda szkoła jest zobowiązana do przeprowadzenia eliminacji i wyłonienia tych najlepszych, którzy przyjeżdżają na finał. Konkurs „Mistrz Ortografii” mobilizuje do pracy nad poprawnym pisaniem zarówno nauczycieli, jak też uczniów, daje możliwość sprawdzenia siebie samego, w jakim stopniu ma się opanowaną znajomość ortografii i poprawne pisanie. I, oczywiście, aktywizuje i zachęca do korzystnego współzawodnictwa – stwierdził Kwiatkowski.
Najlepsi z najlepszych
Zgodnie z ustaloną zasadą konkursu, tytuł „Mistrza Ortografii” jest przyznawany jednej osobie, natomiast autorzy najpoprawniej napisanych prac dostają wyróżnienia. Honorowy tytuł „Mistrza Ortografii” komisja w składzie: doc. dr Barbara Dwilewicz, wykładowczyni Litewskiego Uniwersytetu Edukologii, Anna Bartoszko – st. nauczycielka języka polskiego w Szkole Średniej im. św. St. Kostki w Podbrzeziu w rejonie wileńskim oraz Józef Kwiatkowski przyznała Krzysztofowi Szejbakowi ze Szkoły Średniej im. Szymona Konarskiego w Wilnie. Za najpoprawniej napisane prace kolejno zostali wyróżnieni: Barbara Mikulewicz z Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie, Agnieszka Balinskyte ze Szkoły Średniej im. J. Lelewela w Wilnie, Witalia Rogowska ze Szkoły Średniej im. J. I. Kraszewskiego w Wilnie, Apolinary Klonowski ze Szkoły Średniej im. Sz. Konarskiego w Wilnie i Elwina Obłoczyńska z Gimnazjum im. J. Śniadeckiego w Solecznikach.
Coca-cola, sushi i inne smaczki
Tekst dyktanda, ułożony specjalnie na tę okazję przez doc. dr Barbarę Dwilewicz, zawierał sporo pułapek językowych, wyrazów niepolskich, które na dobre zadomowiły się we współczesnym języku. I choć coca-cola, sushi, pizza czy Internet już dawno przekonały do siebie, zwłaszcza młode pokolenie Polaków, dyktando pokazało, iż niektórzy uczniowie mają trudności z poprawnym zapisaniem tych wyrazów.
Jak zaznaczyła przewodnicząca komisji, dyktando było trudne, a więc nie było ani jednej osoby, która by napisała je bez żadnego błędu.
– W tym dyktandzie starałam się dobrać słowa, które dość często są używane. „Na co dzień”, „donikąd”, „poza tym”, „toteż”, „przedwczoraj”... – takie słowa nagminnie występują w codziennym języku mówionym i pisanym, ale właśnie w tym pisanym sprawiają największy kłopot – podkreśliła dr Dwilewicz.
Wyzwania wielojęzyczności
Poprawne pisanie w ojczystym języku polskim dla uczniów szkół polskich na Wileńszczyźnie, żyjącym w społeczeństwie wielojęzycznym, jest nie lada wyzwaniem – podkreślają poloniści. Bo język litewski i polski w sposób zróżnicowany traktuje niektóre wyrazy, np. nazwy własne, narodowości etc.
– Poziom polszczyzny wśród uczniów jest gorszy, niż był kiedyś, ponieważ mniej czytają lektur w języku polskim. Nasi uczniowie coraz częściej sięgają do literatury litewskiej, a przez to zaniedbują rodzimą literaturę – zaznacza Halina Gulbinowicz, polonistka ze Szkoły Średniej w Lazdynai. – Dosyć często stykamy się także z nowym zjawiskiem, gdy uczniowie piszący pracę pisemną pytają nauczyciela o znaczenie poszczególnych słów, które znają wyłącznie po litewsku. Gdy muszą coś napisać, to przychodzą im do głowy raczej litewskie określenia – tłumaczy nauczycielka.
– Pisownia sprawia spore trudności. Nierzadko uczniowie, na wzór litewski, próbują zmiękczać literkę „l” poprzez „i”, literę „r” zapisują zgodnie z pisownią litewską. Mają kłopoty przy pisaniu końcówek polskich „-ji”, bo w języku litewskim takie końcówki nie występują – udokładnia Stanisława Wielisiejczyk, polonistka z Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Wilnie.
Dobrym nauczycielem poprawnego pisania jest czytanie. Niestety, czytanie książek w dobie telewizji i komputerów coraz częściej odchodzi na dalszy plan. A tradycja używania poprawnego języka polskiego – potrzeba często akcentowana wyłącznie przez nauczycieli w szkołach – niestety, nie zawsze jest pielęgnowana w rodzinach.
Doroczny konkurs zwieńczyły gratulacje, dyplomy i nagrody oraz słowa wdzięczności, dla polonistów, którzy przygotowali uczestników tak niełatwego sprawdzianu.
Irena Kuzborska
Na zdjęciu: nad dyktandem pochyliło się 38 uczniów ze szkół polskich.
Fot. autorka