Jubileusz 50-lecia polonistyki na WUE
Święto polonistów
Około 2 tysięcy absolwentów posiada polonistyka na Wileńskim Uniwersytecie Pedagogicznym (od niedawna Edukologicznym), która w czwartek i piątek, 24-25 listopada, obchodzi jubileusz 50-lecia.
„Jubileusz skłania do analiz, przemyśleń, podsumowania. Dokonując tego możemy się pochwalić osiągnięciami naszych absolwentów, dorobkiem naukowym wykładowców” – powiedziała dr Irena Masojć, kierowniczka Katedry Filologii Polskiej i Dydaktyki Wileńskiego Uniwersytetu Edukologicznego (WUE).
Polonistyka na WUE ma ogromny wkład w kształceniu nauczycieli języka polskiego, posiadających wysokie kwalifikacje, a kilkunastu – miano eksperta. Wielu jej wychowanków znalazło swoje miejsce w innych sferach działalności i, jak zauważyła dr Masojć, wszędzie są doceniani i szanowani.
Jej zdaniem świadczy o tym organizowany przez dziennik „Kurier Wileński” plebiscyt „Polak Roku”. W gronie pretendentów o to miano zawsze znajduje się niejeden polonista, a w ciągu ostatnich dwóch lat zwycięzcami byli właśnie absolwenci polonistyki WUE – Antoni Jankowski i Zdzisław Palewicz. „To pokazuje, jak znaczące miejsce w polskim środowisku zajmują nasi absolwenci” – cieszyła się Masojć. Dodała też, że pracownicy katedry posiadają spory dorobek naukowy nie tylko w skali wydziału, ale i całego uniwersytetu. Ich osiągnięcia zostały docenione podczas ubiegania się katedry o studia doktoranckie. Od tego roku akademickiego 2011/2012 siedmiu (z ośmiu pracowników Katedry) uzyskało prawo do prowadzenia studiów doktoranckich. Jak dodała kierowniczka, jest to doktorantura międzyuczelniana WUE i Uniwersytetu im. M. Romera.
W murach obecnego WUE polonistyka istnieje od 1961 roku. Została tu przeniesiona z Instytutu Nauczycielskiego w Nowej Wilejce, gdzie już od dziesięciu lat kształcono nauczycieli dla polskich szkół na Wileńszczyźnie. „Bardzo dużo zawdzięczamy osobom, które wtedy pracowały, ponieważ one tworzyły powojenną polonistykę w Wilnie. To wieloletni dziekan Włodzimierz Czeczot, Irina Kaszkarowa, Margarita Lemberg, Genadiusz Rakitski, Anna Kaupuż, Helena Gustin, Maria Niedźwiecka” – wymieniał wieloletni prodziekan, obecnie wykładowca i koordynator ds. praktyk im programów wymiany studenckiej, Romuald Naruniec. Pierwsi pracownicy byli absolwentami slawistyki z Rosji, gdyż większość wykładowców i wychowanków Uniwersytetu Stefana Batorego w ramach repatriacji wyjechało do Polski.
O historii, stanie współczesnym, wszystkich pracownikach i osiągnięciach absolwentów polonistyki na WUP opowiada świeżo wydana książka „Między dawnymi i młodszymi laty...”, powstała z okazji Jubileuszu. Jest to praca zespołowa (pod kier. Barbary Dwilewicz i Haliny Turkiewicz) będąca pierwszą tak obszerną publikacją (135 stron) o polonistyce WUE.
Wydanie tej publikacji oraz zorganizowanie obchodów polonistyki na WUE finansowo wsparły samorządy rejonu wileńskiego i solecznickiego, ZPL oraz Uniwersytet Wrocławski.
Ognisko kultury polskiej
Polonistyka na WUE w ciągu półwiecza była jedną z najważniejszych placówek pielęgnujących polskość na Litwie. Przypominając swe czasy studenckie, koniec lat 70. XX w., Naruniec stwierdził, że polonistyka była centrum kultury polskiej. „Przychodziło się tutaj na zew serca i duszy. „Jestem Polakiem, więc idę na polonistykę” – to było oczywiste. To było jakby takim samookreśleniem się patriotycznym” – wspominał Naruniec. Gdy w 1988 roku podjął tutaj pracę jako wykładowca, nadal obserwował taką sytuację, że większość przychodziła na polonistykę z przekonania. „Cały czas polonistyka była takim miejscem, gdzie można było mówić o patriotyzmie, o polskości, o potrzebie rozwoju społeczeństwa polskiego na Wileńszczyźnie. Chociaż teraz może te hasła niepopularne, ale w dalszym ciągu to się zachowało” – mówił pan Romuald. Np. Olimpiady z Języka Polskiego na Wileńszczyźnie w dużej mierze są prowadzone z udziałem pracowników polonistyki.
Brak pierwszego roku
Około 2000 tys. absolwentów posiada polonistyka WUE. W tej liczbie – 109 magistrów. Jak zaznaczył Naruniec, obecnie na Litwie tylko na tej uczelni można uzyskać stopień magistra polonistyki. Spośród wszystkich obronionych prac magisterskich aż 86 są z literaturoznawstwa, tylko 26 – z językoznawstwa. „Ta dysproporcja wynika nie z zainteresowań studentów, ale spraw formalnych. Kiedy powstawały pierwsze prace magisterskie (1995), nie było specjalistów od językoznawstwa” – wyjaśniła kierowniczka katedry. W tym roku odbyła się obrona 5 prac magisterskich.
Obecnie studiuje tutaj ok. 40 przyszłych polonistów. „Niestety, co roku studentów coraz mniej. A były lata, szczególnie przełom wieków (lata 1999-2004), gdy mieliśmy ponad 200 studentów. W tym roku, gdy obchodzimy jubileusz, w ogóle zabrakło pierwszego roku polonistyki” – ubolewał były prodziekan. Niestety, w związku z reformą szkolnictwa wyższego polonistyka na WUE została zagrożona. Nie wszyscy chętni jej studiowania mogą sobie zapewnić miejsca finansowane przez państwo, a opłata za studia filologiczne jest wysoka (wyższa niż na popularnych kierunkach ekonomii, prawa czy zarządzania). W ciągu półwieku istnienia polonistyki w murach nad prawym brzegiem Wilii, w tym roku po raz pierwszy zabrakło pierwszego roku. Zdaniem Naruńca, na malejące szeregi polonistów być może ma też wpływ niż demograficzny oraz brak zainteresowania. Polska młodzież nie chce swego losu wiązać z językiem polskim, uważając to za ryzykowne zajęcie? Pan Romuald dodał, że rusycystyka na WUE też się kurczy i co zastanawiające, obecną grupę przyszłych rusycystów tworzą absolwenci polskich szkół.
Przyszłość – znak zapytania?
Katedra Filologii Polskiej i Dydaktyki na WUE starając się przyciągnąć więcej studentów, wprowadza nowe przedmioty: np. specjalizację z języka angielskiego, podstawy tłumaczenia, animacja kultury, przygotowując swych studentów zarówno do pracy w szkole, jak i do polskich placówek społeczno-kulturalnych, w sektorze turystycznym. Władze katedry polonistyki widzą też perspektywę w utworzeniu wspólnego programu międzyuczelnianego, który mógłby zainteresować studentów z innych uczelni i z Polski. Ponadto, jak zaznaczył Naruniec, polonistyka mogłaby przyjąć na studia takie osoby, które chciałyby się nauczyć polskiego od podstaw. Ubolewa jednak, że obecnie panująca na Litwie nieprzychylna atmosfera wobec polskości, temu nie sprzyja.
Kto więc będzie uczył języka polskiego nasze przyszłe pokolenia na Wileńszczyźnie? Absolwenci, którzy spotykają się na uroczystych obchodach 50-lecia polonistyki WUE, będą mieli nad czym dyskutować.
Iwona Klimaszewska
Na zdjęciu: pracownicy Katedry Filologii Polskiej i Dydaktyki.
Fot. Tomasz Razmus